Huân mai

HUÂN MAI – CHỮA NÔN MỬA, GIUN MÓC, DA VIÊM, HOẠI TỬ

Huân mai hay còn được gọi với cái tên Mai thực, Ô mai, Sào yên cửu trợ, Hắc mai, Khô mai nhục, Mơ. Theo đông y, huân mai có tác dụng thu liễm, sinh tân, an hồi, khu trùng, kiện vị, cố trường, nhu can. Cây có tên khoa học là Armeniaca vulgaris Lamk, thuộc họ Hoa Hồng (Rosaceae).

Huân mai chữa hồi quyết, chân tay lạnh do giun, miệng khô.

MÔ TẢ:

Cây mơ thuộc loại thân cao tới 3 – 4m. Có lá đơn, hình bầu dục và thường mọc so le. Phiến lá có cuống, ngoài phần đầu thì nhọn. Hai bên mép đều có nhiều khía răng nhọn.

Mỗi bông có đến 5 cánh trắng, quả hạch màu vàng xanh và phủ kín lông tơ. ( không copy dưới mọi hình thức).

Vị thuốc ô mai có dạng hình cầu hoặc hình tròn dẹt. Có kích thước không đều và đường kính trung bình từ 2 – 2,6cm. Bên ngoài có vỏ màu đen hay đen nâu. Bề mặt nhăn nheo và có một đầu rốn tròn lõm xuống.

Có cùi mềm dễ dàng bóc được, hạt cứng và hình bầu dục. Thường có màu vàng nâu và có chứa 1 hạt nhân vàng nhạt bên trong. Thường không mùi, đem đi nghiền với nước thì sẽ có mùi thơm. Cùi quả có mùi chua đặc biệt và vị thì lại rất chua.

PHÂN BỐ:

Cây được trồng và mọc hoang dại khắp nơi ở nước ta. Nhưng phân bố chủ yếu là ở chùa Hương (Hà Sơn Bình).

BỘ PHẬN DÙNG:

Quả (Fructus Mume) được sử dụng chủ yếu, cần chọn quả lớn, vỏ ngoài mầu den, cùi dầy. Bên trong có hạt nhỏ, mềm ẩm và vị rất chua để có chất lượng tốt nhất.

THU HÁI:

Thời điểm thích hợp nhất để thu quả là vào tháng 3 – 4, khi đó quả đã chín, vỏ vàng.

BÀO CHẾ:

Đem phơi quả trong râm cho héo, rồi nhúng vào nước đang sôi. Cho đến khi quả hơi nứt, thì vớt ra. Sau đó trải mỏng, phơi hoặc sấy nhẹ cho khô. Đến khi vỏ nhăn lại thì đem đồ rồi tiếp tục phơi. Cứ tiếp tục thực hiện cho đến khi ô mai tím đen thì dừng.

Hoặc một số nơi còn đem bỏ hột rồi dùng khói lửa hun thành màu đen.

BẢO QUẢN:

Dược liệu dễ ẩm mốc, nên để ở nơi khô kín và hút ẩm.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Theo các nhà khoa học thì trong huân mai có chứa nhiều Citric acid, Malic acid, Succinic acid cùng với Sitosterol.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, huân mai có vị chua, hơi chát, tính bình và không chứa độc.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị ho lâu ngày, hư nhiệt, phiền khát. Chữa sốt rét lâu ngày, tiêu chảy lâu ngày, kiết lỵ lâu ngày. Chữa nôn mửa, giun móc, da viêm, hoại tử ngày. Trị tiêu ra máu, tiểu ra máu, băng huyết, bụng đau do giun. Trị lỵ ra máu, hồi quyết, chân tay lạnh do giun, miệng khô.

Huân mai trị tiêu ra máu, tiểu ra máu, băng huyết, bụng đau do giun.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Trị tiêu khát và tiểu đường:

Cần có huân mai, thiên hoa phấn, cát căn, hoàng kỳ, mạch môn mỗi vị 10g. Thêm 3g cam thảo, rồi mang tất cả đi sắc uống hoặc chế thành hoàn.

Chữa tiêu khát, phiền muộn:

Đem 80g huân mai nhục đi sao sơ, rồi tán bột, mỗi lần dùng 8g. Đi sắc với 2 chén nước, đến cạn còn 1 chén. Thì lọc bỏ bã và cho thêm 200 hạt đạm đậu xị vào sắc tiếp còn một nửa.

Đối với kiết lỵ, khát:

Dùng huân mai sắc nước uống như trà trong ngày.

Khi sản hậu bị chứng lỵ, khát:

Lấy huân mai 20 trái, mạch môn 12 phần đi sắc cùng 1 chén nước, cạn còn 7 phân.

Chữa hưu tức lỵ rất thần hiệu:

Dùng ô mai, trà vụn nhỏ, can khương với lượng bằng nhau, tán bột, làm thành hoàn.

Đối với ho lâu ngày do phế hư:

Cần có ô mai 12g, anh túc xác 6g, bán hạ, hạnh nhân đều 12g, tô diệp 8g, a giao, sinh khương đều 12g, cam thảo 4g, đem sắc uống hết trong ngày.

Chữa lỵ và tiêu chảy lâu ngày:

Chuẩn bị ô mai, nhục đậu khấu, thương truật, đảng sâm, phục linh, kha lê lặc mỗi vị 12g. Thêm anh túc xác 6g, mộc hương 6g, cam thảo 4g thì đem tất cả đi tán bột. Mỗi ngày dùng khoảng 2 lần, mỗi lần lấy 8g.

Khi bị bụng đau do giun:

Dùng ô mai, đại hoàng, mang tiêu, chỉ thực, khổ luyện căn bì, tân lang đều 12g. Thêm xuyên tiêu 4g, tế tân 4g, mộc hương 6g, can khương 6g thì đem đi sắc uống.