Dưa trời

DƯA TRỜI – CHỦ TRỊ CÁC CHỨNG HO DO PHẾ NHIỆT, NGỰC ĐAU ĐẦY TỨC

Dưa trời có tên là Qua lâu thực, Dược qua, qua lâu, dưa núi, hoa bát, vương qua, dây bạc bát. Dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Danh y biệt lục. Đây là quả chín phơi hoặc sấy khô của cây dưa trời. Tên thuốc là: Fructus Trichosanthes Tên khoa học là: Trichosanthes sp. Thuộc Họ Bí (Cucurbitaceae)

Dưa trời điều trị viêm họng mất tiếng

Dưa trời còn có nhiều loài. Tên thực vật khác nhau như Trichosanthes Ririlowii Maxim, Trichosanthes rothrnii Harms, Trichosanthes multiloba Miq. Nhân của quả chín gọi là dưa trời nhân. Vỏ quả còn gọi là dưa trời bì. Người ta dùng cả nhân và bì gọi là Toàn dưa trời. Rễ dưa trời còn gọi là Thiên hoa phấn.

Mô tả:

Cây thảo leo sống nhiều năm, thân có rãnh. Lá mọc so le, phiến dài 5-14cm, rộng 3-5cm, chia 3-5 thuỳ. Lá dày, dai, mặt trên nhám nhám, lá bắc to có răng. Cây có hoa khác chỗ, chùm hoa đực dài 15cm. Hoa rộng 7cm, có màu trắng, cánh hoa cao 2,5cm, nhị 3. Hoa cái mọc đơn độc, bầu có cuống và dài 3cm. Quả mọng tròn, to 9-10cm, quả có màu vàng cam. Hạt tròn dẹp, dài 11-16mm, rộng 7-12mm. Trong có lớp vỏ lụa màu xanh. Ra hoa tháng 6-8, có quả tháng 9-10.

Phân bố:

Mọc ở Cao bằng. Nhưng các vị dưa trời dùng để làm thuốc phần lớn nhập của Trung quốc.

Bộ phận dùng:

Hột, khô, mẩy, chắc, có vỏ cứng dày, nhân trắng không lép. Phải có nhiều dầu, nguyên hạt, không vụn nát, không ẩm mốc đen là tốt nhất.

Tính vị, quy kinh:

Có vị ngọt tính hàn, qui kinh Phế Vị Đại tràng.

Thành phần hóa học:

Quả dưa trời có saponin, triterponoid, acid hữu cơ, resin, chất đường, sắc tố và dầu béo.

Dưa trời nhân (semen Trichosanthis) có dầu béo. Trong đó có nhiều loại cholesterol.

Dưa trời bì (pericarpium trichosanthis) có nhiều loại amino acid. Và chất giống alkaloid.

Trong rễ dưa trời (Thiên hoa phấn) có rất nhiều tinh bột. Có chừng 1% saponozit.

Tác dụng:

Dưa trời bì:

Thanh phế hóa đàm, lợi khí khoang hung. Chủ trị các chứng ho do phế nhiệt, chứng hung tý, ngực đau đầy tức, do khí kết tụ, có khi là do khối u.

Dưa trời nhân:

Nhuận phế hóa đàm, nhuận tràng thông tiện. Chủ trị các chứng táo bón do trường táo, nhũ ung, trường ung, ung thư thũng độc.

Toàn Dưa trời:

Đều có tác dụng và điều trị các chứng như dưa trời bì và dưa trời nhân.

Trị viêm phế quản thể đàm nhiệt, ngực đau do đàm vàng hoặc áp xe phổi

Một số bài thuốc:

Trị động mạch vành:

Qua lâu nhân chế thành viên, ngày 3 lần mỗi lần 4 viên. Lượng thuốc mỗi ngày tương đương với 31,2g thuốc sống, cá biệt bệnh nhân có cơn đau thắt ngực dùng Nitroglycerine hoặc Quan tâm tô hợp hoàn.

Trị viêm phế quản thể đàm nhiệt, ngực đau do đàm vàng hoặc áp xe phổi:

+ qua lâu 12g, Bán hạ 10g, Hoàng liên 4g. Sắc uống hàng ngày.

+ Toàn qua lâu, Ý dĩ nhân đều 15g, Cát cánh 10g, Kim ngân hoa 10g, Bồ công anh 12g, sắc uống.

Trị viêm tuyến vú cấp:

Toàn qua lâu, Kim ngân hoa, Bồ công anh đều 15g. Sắc uống kết hợp rút ngắn thời gian điều trị.

Trị táo bón:

qua lâu thực 15g, Cam thảo 3g. Sắc uống, có thể hòa thêm ít mật ong.