Trám đen

TRÁM ĐEN – TRỊ PHONG HÀN CẢM MẠO, NỨT NẺ KẼ NGÓN VÀ GÓT CHÂN.

Trám đen hay còn được gọi là trám chim, cây có tác dụng sinh tân dịch, giải khát, thanh giọng, giải độc rượu, cá. Có tên khoa học là Canarium tramdenanum Dai et Yakovl. (C. nigrum (Lour.) Engl., C. pimela Koenig), thuộc họ Trám – Burseraceae.

Trám đen giúp giải độc cá nóc, chữa động kinh, viêm da.

MÔ TẢ:

Trám đen thuộc loại thân gỗ, ở điều kiện thường cây có thể cao hơn 10m. Cành nằm ngang, phần lá kép lông chim lẻ, dài tới 15cm. Có chứa đến 4 đôi lá chét, cuống dai. Phần mặt trên sáng bóng, còn mặt dưới sẫm màu hơn và không lông. Mỗi lá chứa khoảng 8 – 10 cặp gân phụ.

Hoa màu trắng vàng tập trung thành các chuỳ. Phần trục cuống gồm những lá bắc con dạng vẩy dài hơn đài. Mỗi bông chứa 3 cánh dài 4mm, cùng 6 nhị, có chỉ nhị dính ở gốc.

Quả hạch màu tím, thuôn, cao khoảng 3 – 4cm, rộng 2cm, thường chia làm 3 ô. Quả dạng trứng bên trong gồm có hạt cứng, chứa 3 ngăn. Cây có mùa hoa vào tháng 5, kết quả từ tháng 9 – 12. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Ở nước ta, cây mọc hoang chủ yếu ở các rừng nửa rụng lá. Dọc các tỉnh phía Bắc đến các tỉnh Trung bộ trên nền đất ẩm.

BỘ PHẬN DÙNG:

Quả, rễ, lá ( Fructus, Radix et Folium Canarii Tramdenani) đều được dùng.

THU HÁI:

Mùa quả vào tháng 10 – 12, ta có thể thu hoạch vào thời điểm này.

CHẾ BIẾN:

Thường luộc quả trám đen để ăn, nếu nấu nước sôi quả sẽ cứng. Còn non thì quá trám sẽ nát. Để cho đậm quả trám, người ta thường cho muối vào nước. Đun sôi, cho quả vào rồi bắc ra ngay, để nguội dần là trám vừa chín.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Nghiên cứu cho thấy trong cây có nhựa dầu là những khối mềm màu trắng vàng. Hình dạng và cấu trúc gần giống sáp ong. Có mùi mạnh đặc trưng, vị cay và thơm. Trong lớp nhựa dầu này có chứa tinh dầu và nhựa.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, quả có vị chua ngọt, bùi, béo, tính ấm, còn rễ có vị ngọt, tính bình. Lá thì hơi đắng, vị chát và có tính mát.

QUY KINH:

Dược liệu đi vào 2 kinh là Phế và Vị.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị da bị nứt nẻ, chữa sâu răng, môi chụm lại. Trị lở đau không ăn được, chữa viêm họng mạn tính, khản giọng. Chữa sưng rát, đau đầu, đau họng, trướng bụng đau quặn. Trị phong hàn cảm mạo, nứt nẻ kẽ ngón và gót chân. Chữa viêm tắc mạch máu, hóc xương cá. Giúp giải độc cá nóc, chữa động kinh, viêm da. Chữa kiết lỵ, đại tiện ra máu và chữa say rượu.

Trám đen chữa sưng rát, đau đầu, đau họng, trướng bụng đau quặn.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Khi da bị nứt nẻ do khô lạnh:

Dùng hạt trám đen, đem đi đốt, tán nhỏ rồi hòa với dầu vừng bôi vào vùng da bị bệnh.

Chữa sâu răng:

Đốt cháy quả trám, rồi tán nhỏ, trộn với xạ hương. Trộn đều rồi bôi vào răng.

Chữa môi chụm lại, lở đau không ăn được:

Sử dụng quả trám, đốt thành tro rồi tán nhỏ, trộn đều cùng mỡ lợn.

Khi bị viêm họng mạn tính, khản giọng:

Cần có trám 6g, trà xanh 6g cùng 1 thìa mật ong. Đầu tiên cho trám vào đun sôi trong 5 phút. Tiếp theo cho trà xanh vào sắc trong 15 phút. Cuối cùng chắt lấy nước hòa với mật ong uống từng ngụm.

Điều trị đau đầu, đau họng, phong hàn cảm mạo:

Chuẩn bị trám tươi 60g bỏ hạt, hành 15g, gừng tươi 10g cùng tử tô 10g. Đem tất cả sắc với 1.2l nước, cô đặc còn 0.5l thì cho thêm ít muối ăn. Sau đó chắt lấy nước uống hết trong ngày.

Chữa viêm tắc mạch máu:

Sử dụng 200g quả trám, đem luộc ăn cái, còn nước uống hàng ngày.

Giúp giải độc cá nóc:

Đem 50g trám tươi đã bỏ hạt đi sao chín rồi sắc uống.