Sâm đất

SÂM ĐẤT – CHỮA HO LÂU NGÀY KHÔNG KHỎI, TIÊU CHẢY DO HỆ TIÊU HÓA HOẠT ĐỘNG KÉM

Sâm đất có tác dụng hoạt huyết, giải độc, chống co giật, riêng phần rễ sẽ giúp nhuận tràng, lợi niệu và long đờm. Ngoài tác dụng chữa bệnh ra, dược liệu còn được chế biến thành những món ăn thơm ngon, bổ dưỡng. Sâm đất còn được dân gian ta gọi với cái tên sâm rừng, sâm quy bầu. Cây có tên khoa học là Boerhavia diffusa L, thuộc họ Hoa phấn (Nyctaginaceae).

Sâm đất giúp giải độc gan, trị sỏi thận, điều trị cao huyết áp.

MÔ TẢ:

Sâm đất thuộc loại thân thảo, mọc tỏa sát mặt đất. Thân bên ngoài trơn, nhẵn và phân thành nhiều nhánh ở phần dưới. Phần rễ phát triển thành củ với màu vàng nhạt, thon dài.

Lá mọc so le, thành dạng hình trái xoan hoặc hình trứng ngược. Gốc của lá thường sẽ thót lại, tạo thành cuống nhỏ, ngắn. Lá có chiều dài khoảng 5 – 7cm, cùng với chiều rộng từ 2 – 4cm. Phiến lá dày, dài thường thon nhọn lại phía cuống. Phần mép thì hơi lượn sóng, cả mặt đều cùng màu nhau là xanh bóng.

Hoa mọc ở ngọn thân hay các nhánh, có cánh nhỏ và màu hồng tím. Quả nhỏ, mọng, sẽ có màu đỏ nâu khi quả chín. Bên trong có chứa nhiều hạt màu đen nhánh, có kích thước nhỏ và dẹt. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây thuộc loại liên nhiệt đới, thường mọc hoang khắp vườn, sân, bờ đường hay bãi cỏ. Ở nước ta, loại thực vật này tập trung chủ yếu ở khu vực trung du miền núi.

BỘ PHẬN DÙNG:

Toàn cây bao gồm cả lá, thân và củ đều được sử dụng, tuy nhiên thông dụng nhất vẫn là phần củ.

THU HÁI:

Lá và thân thu hái quanh năm, còn phần rễ thì thu hái vào mùa thu để đạt chất lượng tốt nhất.

SƠ CHẾ:

Dược liệu đem đi rửa sạch đất cát và loại bỏ tạ chất. Sau đó mang đi phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ thích hợp.

BẢO QUẢN:

Nếu muốn giữ dược liệu được lâu, thì nên cất trong túi kín ở nơi khô ráo và thoáng mát. Dược liệu rất dễ bị hỏng nếu để ở những nơi nhiều nấm mốc, mối mọt.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Hoạt chất pectin có trong sâm đất tương đối dồi dào. Riêng phần rễ đã chứa một loại alkaloid có hoạt tính là 0,01% punarnavine. Ngoài ra còn có thêm các chất khác như gôm, nitrat kalium, tinh bột.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, sâm đất có vị ngọt và có tính bình là chủ đạo.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị ho, các bệnh về gan, phù thũng, tiểu tiện nhiều lần. Điều trị chứng táo bón, viêm đường tiết niệu. Chữa ho lâu ngày không khỏi, tiêu chảy do hệ tiêu hóa hoạt động kém. Giúp giải độc gan, trị sỏi thận, điều trị cao huyết áp. Giảm đau xương khớp, trị bệnh ghẻ, chóng mặt, mệt mỏi.

Sâm đất chữa ho lâu ngày không khỏi, tiêu chảy do hệ tiêu hóa hoạt động kém.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Khi bị đi tiểu tiện nhiều lần:

Kết hợp 60g sâm đất với 50g rễ cây kim anh. Sắc cùng 550ml nước, trên lửa nhỏ, dừng đun khi còn khoảng 250ml. Chia thuốc làm 2 lần uống trong ngày và dùng liên tục trong 5 ngày.

Đối với chứng táo bón:

Cần có 30g lá sâm đất, 30g lá vông non, 30g vừng đen rang nổ, 20g rễ đinh lăng, 20g lá thiên lý non. Dùng tất cả các nguyên liệu trên đi nấu canh, ăn hàng ngày cho đến khi triệu chứng táo bón biến mất.

Giúp bổ huyết:

Chuẩn bị 20g sâm đất, 10g bạch truật, 10g mạch môn, 10g đương quy, 6g táo nhân, 8g ngưu tất. Cùng với thục địa, hoài sơn, ý dĩ, liên nhục, mỗi loại 12g. Trước tiên đem hoài sơn, mạch môn, bạch truật, táo nhân đi sao lên. Sau đó trộn chung với các vị thuốc còn lại, rồi sắc nước uống trong ngày.

Cách làm canh giúp hồi sức sau phẫu thuật:

Nguyên liệu gồm có 200g sâm đất, 200g hoàng kỳ, 300g sườn lợn. Đầu tiên đem vị thuốc hoàng kỳ đi sắc lấy nước. Tiếp theo cho sườn lợn đã sơ chế vào ninh cho mềm. Cuối cùng là cho sâm đất vào và đun lửa nhỏ khoảng 5 – 10 phút. Sau khi nêm nếm gia vị cho vừa miệng, thì có thể ăn, Mỗi tuần thực hiện từ 2 – 3 lần.

Chữa viêm đường tiết niệu:

Sử dụng 75g sâm đất tươi cùng 20g sâm đất khô. Đem sâm đất tươi đi đun sôi với 250ml nước. Còn sâm đất khô thì tán thành bột mịn, dùng nước sắc để chiêu thuốc bột vào buổi sáng hàng ngày.

Khi bị ho lâu ngày không khỏi:

Cần có 20g sâm đất, 20g hà thủ ô trắng, 20g thông thảo cùng 1 con gà nhỏ trên dưới 400g. Sau khi đã làm sạch gà thì đem hầm chung với 3 vị còn lại. Hầm cho nhừ thì vớt bỏ phần mỡ nổi lên và ăn hết trong ngày.

Giúp giải độc gan:

Đem 10 – 15g sâm đất khô đi sắc nước uống thay trà hằng ngày, hoặc tán thành bột mịn để uống.

Lưu ý khi sử dụng:

Không nên lạm dụng dược liệu quá nhiều bởi có thể gây độc. Khi xuất hiện các triệu chứng như nôn ói hay ra nhiều mồ hôi thì cần ngưng sử dụng ngay.

Ngoài ra vị thuốc không dùng cho trẻ em và phụ nữ mang thai.