Tán mạt hoa

TÁN MẠT HOA – ĐIỀU TRỊ CHỨNG BẾ KINH

Tán mạt hoa còn gọi là cây henna, cây lá móng, móng tay nhuộm, lá móng tay, lựu mọi, chỉ giáp hoa. Theo đông y, tán mạt hoa có tác dụng cầm máu, kháng nấm, thu liễm, vết thương chảy máu, nấm da, lở ngứa. Cây có tên khoa học là Lawsonia inermis, thuộc họ Tử vi (Lythraceae).

Tán mạt hoa trị vết thương chảy máu và lở ngứa lâu ngày.

MÔ TẢ:

Lá móng tay thuộc loại thực vật thân nhỏ, có chiều cao trung bình từ 3 – 4m. Toàn thân được phủ kín gai nhưng không nhọn và vỏ nhẵn. Lá mọc đối xứng, có phiến hình trứng, đơn và 2 đầu dẹp. Lá có cuống ngắn, phiến rộng khoảng 1 – 1.5cm và dài từ 2 – 3cm.

Hoa thường mọc ở đầu cành, hình thùy, thành từng chùm. Lúc đầu hoa có màu trắng và chuyển dần sang màu đỏ và vàng sậm khi về già. Toàn cụm hoa tỏa ra mùi thơm hăng hắc, hơi gay mũi.

Quả nang, có dạng cầu, to bằng hạt tiêu và có 4 cạnh dọc. Bên trong có 4 ngăn, chứa nhiều hạt nhỏ, vỏ dai và dày. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây có nguồn gốc từ Ai Cập, sinh trưởng và phát triển nhiều ở nơi có khí hậu nhiệt đới và á nhiệt đới. Ở nước ta, loại thực vật này được trồng và mọc hoang khá phổ biến.

BỘ PHẬN DÙNG:

Thân, hoa và rễ được sử dụng để làm thuốc, tuy nhiên lá được dùng phổ biến hơn.

THU HOẠCH:

Để đạt hiệu quả cao, nên thu hái lá ở những cây trên 2 – 3 năm tuổi.

Mỗi năm thu hoạch 2 lần, cắt cành để lại gốc cao khoảng 50cm để cây phát triển tiếp. Thu hái đúng cách, ta có khai thác cây liên tục trong 10 – 30 năm.

SƠ CHẾ:

Cắt cả cành, rồi đem phơi khô ngoài nắng hoặc phơi trong bóng râm. Sau đó cất đi, bảo quản dùng dần.

BẢO QUẢN:

Dược liệu cần để ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nhiệt độ cao.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Trong tán mạt hoa có chứa khoảng 0.02% tinh dầu có mùi thơm, nên được sử dụng trong sản xuất mỹ phẩm và nước hoa.

Còn trong lá có chứa Lawson, 6% chất béo, 7 – 8% tannin, 1.2% tinh dầu và 2 – 3% chất nhựa.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị chứng bế kinh, chữa ghẻ lở, hắc lào, chữa sưng đau tỳ vị. Chữa chấn thương, té ngã, đau cột sống, hạ sườn. Hỗ trợ điều trị bệnh hói đầu và kích thích tóc mọc. Trị vết thương chảy máu, nấm da và lở ngứa lâu ngày.

Tán mạt hoa chữa chấn thương, đau cột sống, hạ sườn.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Trị chứng bế kinh:

Cần có nghệ đen 30g, ích mẫu 40g cùng với lá tán mạt hoa 50g. Đem tất cả sắc với 500ml nước, đến cạn còn 200ml. Chia làm 3 lần uống trong ngày, nên dùng trước kỳ kinh nguyệt 15 ngày.

Chữa ghẻ lở, hắc lào:

Chuẩn bị lá ổi 100g, lá sả 100g và lá tán mạt hoa 200g. Nấu cùng với 3 lít nước, sau đó hòa thêm nước lạnh và tắm trong 14 ngày. Đồng thời giã nát lá móng tay với ½ thìa muối tinh. Sau đó trộn với 3 thìa giấm rồi chắt lấy nước uống. Lấy bã đắp vào vùng da bị bệnh, thực hiện 2 lần một ngày và kiên trì trong 10 ngày.

Chữa sưng đau tỳ vị, hạ sườn:

Sử dụng cây lá tán mạt hoa tươi 20g, rau má tươi 20g, cỏ mực 15g. Đem cắt lá móng tay thành khúc dài 3cm. Sau đó đem tất cả sao khử thổ và sắc với 1 lít nước. Đến khi còn 300ml thì ngưng, mỗi ngày uống 3 lần và dùng tục trong 4 tuần.

Chữa chấn thương, té ngã và đau cột sống:

Cần có cam thảo 10g, cốt toái bổ 50g (cạo sạch lông, cắt mỏng và phơi trong 3 nắng). Cùng với toàn cây lá móng tay 150g (sao khử thổ vàng), ngũ gia bì 15g và cẩu tích 15g. Đem sắc cùng 1 lít nước, còn 300ml thì dừng, chia làm 4 lần uống, thực hiện trong 30 ngày.

Điều trị hói đầu và kích thích tóc mọc:

Đem lá móng tay tươi, đi phơi trong râm cho đến khi khô hoàn toàn. Rồi tán thành bột mịn, mỗi lần lấy 60g bột hòa với 250g dầu mù tạt. Đun nóng rồi lọc qua vải thưa và bảo quản trong lọ kín. Mỗi ngày lấy 1 ít thoa lên vùng da bị bệnh.

Những lưu ý khi dùng:

Phân biệt với bông móng tay (Impatiens balsamina L) thuộc họ Bóng nước cũng có đặc tính tương tự.

Trong cây có chứa chất màu, có thể dính vào quần áo và tay chân khi dùng.

Trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người có chứng ứ huyết không nên dùng.