Cây Bún

CÂY BÚN – ĐIỀU TRỊ SỎI THẬN, CHỮA RỐI LOẠN CHỨC NĂNG HỆ TIẾT NIỆU

Cây bún còn có tên gọi khác là bạch hoa hay màn màn. Theo đông y, cây bún có tác dụng làm dịu viêm, dễ tiêu hoá, nhuận tràng, lợi tiểu, giải nhiệt. Cây có tên khoa học là Crateva nurvala Buch. – Ham., thuộc họi Màn màn – Capparaceae.

Cây bún chữa nhiễm trùng đường tiểu.

MÔ TẢ:

Cây bún là loại thân gỗ, nếu ở điều kiện thích hợp thì cây có thể cao đến 20m. Thân mập, hình trụ tròn, cành lá phát triển mạnh. Toàn thân có vỏ màu xám nâu, cành cong rũ, rất dẻo dai.

Lá do 3 lá chét dạng trứng thuôn ngược có đầu mũi nhọn. Phiến lá dài từ 8 – 12 cm và rộng khoảng 3 – 4 cm, có màu xanh lục hơi mốc. Mặt dưới hơn tái, gồm 10 – 15 cặp gân phụ, cuống phụ tầm 3 – 6mm.

Cụm hoa thường mọc ở đầu cành và ngọn các nhánh. Mỗi cụm đều mang nhiều hoa to màu trắng hay trắng sữa. Đôi khi sẽ ngả sang màu vàng cam rất đẹp. Mỗi bông gồm khoảng 13 – 18 nhị, dài tầm 10 cm.

Hoa có cuống dài 5 – 12mm cùng lá đài cao 3,5mm. Khi hoa nở các nhị sẽ tua tủa ra trước, nhìn rất giống con nhện.

Quả gần giống hình bầu dục, ít khi tròn, có màu trắng ngà. Toàn thân hơi nhám và bên trong chứa từ 6 – 15 hạt to, màu đen. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Loài thực vật này có nguồn gốc Châu Á nhiệt đới. Thường mọc hoang ở các sông rạch nước ngọt bình nguyên và cao nguyên đến độ cao 1000m. Hay bắt gặp ở bờ suối, bờ sông nơi có nhiều ánh sáng tại nước ta.

Ngoài ra cây còn xuất hiện ở Nhật Bản, Australia, Trung Quốc, Đài Loan. Còn phân bố ở các nước Đông Nam Á như Campuchia, Ấn Độ, Myanmar, Nepal, Philippines, Sri Lanka, Thái Lan và Nam Thái Bình Dương.

BỘ PHẬN DÙNG:

Vỏ thân, vỏ rễ ( Cortex et Cortex Radicis Cratevae) đều có tác dụng.

THU HÁI:

Cây thường ra hoa vào khoảng đầu tháng 4 cho đến hết tháng 6.

BÀO CHẾ:

Sau khi thu hái các bộ phận của cây về thì đem đi phơi khô, cất trữ dùng dần.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Nghiên cứu cho thấy, thành phần chính có trong vỏ cây là saponin và tanin. Còn trong vỏ rễ thì gồm có lupeol, b – sitosterol và varunol.

Vỏ sau khi nghiền bột sẽ cho một sản phẩm gọi là triterpen có tính chất tương tự với lupeol.

Bên trong lá có đến 84% nước, protid 6%, glucid 4,4%, xơ 4,1%. Cùng một lượng nhỏ 1,5% tro, Ca 363mg%, P 16,8mg%, caroten 1,6mg% và vitamin C 109 mg%.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, lá cây bún có vị hơi đắng.

Cây bún trị rối loạn chức năng hệ tiết niệu.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng làm dịu viêm, dễ tiêu hoá, nhuận tràng. Giúp lợi tiểu, giải nhiệt, gây chuyển hoá, trị rối loạn đường tiết niệu. Điều trị sỏi thận, chữa rắn cắn, trị rối loạn chức năng hệ tiết niệu. Chữa nhiễm trùng đường tiểu, đau và nóng rát khi tiểu rắt, bàng quang.

Ngoài ra, cây bún cho gỗ nhẹ, xốp, có thể dùng để xẻ ván, làm đồ gia dụng. Bên cạnh đó loại cây này còn được đưa vào danh mục cây trồng rừng kinh tế ngắn hạn cho những vùng đất thấp. Nhất là vùng lòng hồ thủy điện.