Bội lan

BỘI LAN – TRỊ MỤN NHỌT CHƯA CÓ MỦ, CHẤN THƯƠNG BẦM DẬP

Bội lan hay còn được biết đến với cái tên tỉnh đầu thảo, hương thảo, linh lăng hương, lan hương, huệ thảo, hương lan. Theo đông y, bội lan có tác dụng lợi thấp, thanh thử nhiệt, thử thấp tích lại bên trong, ngực đầy, đầu căng đau, miệng thấy ngọt, nôn mửa, miệng hôi. Cây có tên khoa học là Eupatorium fortunei turcz, thuộc họ Cúc – Asteraceae.

Bội lan giúp giải cảm do nắng nóng, giải nhiệt, tiêu hóa tốt.

MÔ TẢ:

Bội lan thuộc loại sống nhiều năm, chiều cao trung bình từ 30 – 100cm. Toàn thân được phủ một lớp lông tơ mỏng, cành non màu tím, có rãnh dọc.

Lá mọc đối, hình dải rộng, nhọn dài ở phần đầu. Thon hẹp ngắn ở gốc, chiều dài từ 5 – 12cm và rộng 2,5 – 4,5cm. Ngoài mép có răng cưa đều, mặt trên nhẵn và có nhiều tuyến ở cả hai mặt. Gân lá có hình lông chim, cụm hoa là ngù kép ở ngọn nhiều đầu hoa.

Trong mỗi đầu gồm nhiều hoa màu tím nhạt, cuống hoa có lông ngắn. Lá bắc tròn tù, quả bế, màu đen đen và có 5 cạnh. Mùa ra hoa bắt đầu từ tháng 7 – 11 và kết quả từ tháng 9 – 12. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây thường mọc hoang dại và được trồng ở nhiều nơi để làm rau ăn, làm thuốc.

BỘ PHẬN DÙNG:

Toàn cây ( Herba Eupatorii) đều được dùng để làm rau cũng như bào chế thuốc.

THU HÁI:

Ta nên thu hái toàn cây vào mùa hạ trước khi cây ra hoa. Phần trên mặt đất thu hoạch vào hè hoặc thu

CHẾ BIẾN:

Sau khi hái về, có thể dùng tươi hay cắt thành từng đoạn phơi khô trong râm dùng dần.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Trong bội lan có chứa neryl acetate, p-cymene, 5-nethyl thymol ether. Ngoài ra còn nhiều các chất coumarin, coumaric acid và thymohydroquinone.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, bội lan có vị cay và tính ôn.

QUI KINH:

Dược liệu đi vào kinh Tỳ và Vị.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị buồn nôn, nôn, kém ăn, rong huyết ở phụ nữ. Điều trị kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, chữa sưng tấy. Trị mụn nhọt chưa có mủ, chấn thương bầm dập. Giúp giải cảm do nắng nóng, giải nhiệt, tiêu hóa tốt. Điều trị phụ nữ sau sinh kém ăn, mất ngủ và còn giúp trị gàu hiệu quả.

Bội lan điều trị phụ nữ sau sinh kém ăn, mất ngủ và còn giúp trị gàu hiệu quả.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Đối với chứng rong huyết ở phụ nữ:

Đem 20g bội lan, ké hoa vàng, chỉ thiên, mã đề mỗi loại 15 – 20g đi thái nhỏ. Sau đó sao vàng, sắc với 3 bát nước, đến cạn còn 1 bát. Rồi chia làm 2 lần uống và dùng liên tục trong 5 ngày.

Điều trị kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh:

Cần có bội lan, củ gấu, ích mẫu, ngải cứu, nhọ nồi, mỗi loại 20g. Đầu tiên đem tán thành bột, rây cho mịn, trộn với bột gạo và đường kính. Nấu thành sirô rồi làm thành hoàn to bằng hạt lạc. Mỗi lần dùng 15 – 20 viên trước khi đi ngủ và uống trong 10 – 15 ngày liền.

Chữa sưng tấy, mụn nhọt chưa có mủ và chấn thương bầm dập:

Đem 40g bội lan lá tươi giã nát với muối, đắp vào chỗ đau ngày 1 – 2 lần.

Giúp giải cảm do nắng nóng:

Chuẩn bị 100g lá non bội lan, đem nấu canh ăn trong ngày khi còn nóng.