Vỏ doãn

VỎ DOÃN – CHỮA HO GIÓ, HO ĐỜM, HO CẢM LẠNH

Vỏ doãn sau khi được chế biến dùng trong điều trị chứng đau thần kinh ngoại biên, đau cơ, đau khớp xương, liệt mềm, nhược cơ. Có tên thường gọi là: Hoàng nàn, cây hoàng nàn, vỏ doãn, mã tiền quế. Tên khoa học: Strychnos wallichiana Stend. ex. DC. (S. gaulthierana Pierre ex Dop). Thuộc họ: Mã tiền – Loganiaceae.

Vỏ doãn chữa sốt rét nóng nhiều hơn rét

Mô tả:

Vỏ doãn là cây nhỡ mọc leo, cành mảnh, nhẵn. Có những tua cuốn đơn hoặc kép, đầu phình và mọc đối ở những cành non. Lá mọc đối, mép nguyên, dai và có 3 gân nổi rõ ở mặt dưới. Hình dạng thay đổi, thường là bầu dục, dài khoảng 6-12 cm, rộng khoảng 3-6 cm. Hoa hoàng nàn không cuống mọc thành chuỳ, phủ lông màu hung sâu. Quả vỏ dãn mọng hình cầu, đường kính từ 4-5 cm, có vỏ quả ngoài cứng, dễ vỡ, dày 4 mm. Hạt nhiều, dạng đĩa, rộng khoảng 22 mm, dày khoảng18 mm và lông mượt vàng ánh bạc. Hoa nở vào tháng 6-8, có quả vào tháng 9-11.

Phân bố:

Vỏ doãn mọc hoang ở nhiều vùng núi đá, núi đất. Trong các rừng rậm, rừng phục hồi ở các tỉnh Tuyên Quang, Vĩnh Phú, Sơn La, Hoà Bình, Bắc Thái, Lạng Sơn, Thanh Hoá, Nghệ An…

Bộ phận dùng làm thuốc:

Dùng vỏ, thân và cành.

Thu hái:

Vỏ thân, cành quanh năm, phơi hoặc sấy khô. Khi dùng thì phải bào chế để khử bớt độc tính của nó.

Chế biến:

Sau khi thu hoạch vỏ cây, vỏ cành. Đem phơi hoặc sấy nhẹ đến khi khô. Vị thuốc sau khi chế biến là mảnh vỏ to nhỏ không đều nhau. Cuộn tròn hay cong lòng máng, dài khoảng 5 – 12 cm, rộng khoảng 2 – 4 cm, dày khoảng 0,1 – 0,2 cm. Mặt ngoài nhiều nốt sần sùi, có màu nâu hay đỏ nâu. Mặt trong có màu đen và vị rất đắng. Độ ẩm < 12%, alkaloid toàn phần ít nhất là 2,5%.

Bảo quản:

Theo quy chế thuốc độc vỏ doãn sống độc Bảng A. Hoàng nàn chế độc bảng B. Tán thành bột mịn, đóng gói kín để nơi khô mát.

Thành phần hóa học:

Vỏ thân hoàng nàn chứa alcaloid toàn phần 6,28%. Strychnin 2,34-2,93%, brucin 2,8%. Khi mà hoàng nàn được chế biến thành phần hóa học cũng có sự thay đổi hàm lượng lcaloid chứa 2.73%.

Tính vị:

Vỏ doãn có vị đắng rõ rệt, màu vàng đậm. Vỏ doãn là một vị thuốc có độc tính cao. Nhưng sau khi chế biến thì độc tính đã giảm rõ rệt. Vỏ doãn sống là thuốc độc bảng A. Vỏ doãn đã chế là thuốc độc bảng B.

Công dụng:

Sau khi được chế biến dùng trong điều trị chứng đau thần kinh ngoại biên, đau cơ, đau khớp xương, liệt mềm, nhược cơ…

Liều dùng:

Vỏ doãn sống chỉ dùng ngoài. Vỏ doãn chế có thể dùng trong tuy nhiên chỉ được dùng với liều lượng nhất định cho phép. Riêng bột Hoàng nàn chế chỉ dùng dưới dạng thuốc viên phối hợp với các vị thuốc khác. Tuyệt đối không được dùng dưới dạng thuốc sắc hay bột. Liều dùng tối đa 0,10g/lần. Liều 0,40g/24giờ.

Chữa mụn ghẻ, vết loét

Một số bài thuốc:

Chữa sốt rét nóng nhiều hơn rét:

Viên thương sơn binh lang lá thường sơn bỏ gân. Tẩm giấm sao vàng 449g, Hoàng nàn đã bào chế 110g, sài hồ 78g, binh lang 173g. Thảo quả nhãn 150g, bột hoạt thạch 78g, bột hố 100g. Bột hoạt thạch để riêng, các vị khác sao chế, sấy khô giòn tán bột mịn. Trộn đều luyện bột hồ làm viên 0,25g. Áo viên bằng bột hoạt thạch, người lớn liều dùng ngày 4 viên chia 4 lần.

Chữa ho gió, ho đờm, ho cảm lạnh, ngứa cổ, nhiều đờm, đờm loãng:

Khô phàn 160g, Nghệ vàng sao vàng 80g. Hạt tiều đã sao thơm 20g, Hoàng nàn chế12g. Tất cả các vị đã sao chế kết hợp lại tán bột mịn, luyện hồ làm viên 0,25g. Người lớn uống mỗi lần 4 – 6 viên. Ngày uống 2 lần với nước đun sôi để nguội.

Chữa mụn ghẻ, vết loét:

Hoàng nàn dùng ngoài tán bột ngâm rượu, bôi vào các vết loét, mụn ghẻ.

Lưu ý:

Phụ nữ có thai không được dùng.

Cách giải độc khi bị trúng độc vỏ doãn:

– Lấy rau muống rửa thật sạch, giã nhỏ vắt ép lấy nước uống mỗi lần uống 100 – 200ml. Uống liên tục đến khi độc tố được thải hết

– Rễ cây Khế 1 nắm 30 – 50g. Rửa thật sạch, cho vào sắc lấy nước uống. Uống mỗi lần uống 50 -100ml. Sắc uống liên tục đến khi hết độc. Trong ngày nên cho uống thêm nước chè xanh đặc 1 – 2 giờ cho uống 1 lần. Mỗi lần uống 50 – 60ml

– Ngã liễm căn gia vị thang: Vỏ cây Móng bò 30g, Vỏ cây Bằng lăng 30g, Lá Gạo sấm 1 nắm. Tất cả các cho vào 1000ml nước. Sắc lấy 300ml nước thuốc, thêm đường vào cho dễ uống.

– Bột rỉ sắt: Rỉ sắt100g, Tán bột thật mịn, hòa vào nước đun sôi để nguội. Rồi quấy đều để lắng gạn. Lấy dung dịch nước bột dạng treo lơ tửng uống. Uống nhiều lần trong ngày.

– Bạch biển đậu 50g rửa sạch, giã nhỏ. Cho vào 300ml nước chín nguội cho thêm 20 – 30g đường cát. Sau đó quấy đều, để lắng gạn nước uống.

Thảo dược sinh phương chuyên cung cấp những loại thảo dược tốt nhất để chăm sóc sức khỏe cho quý khách hàng.