UẤT KIM – ĐIỀU TRỊ BỆNH GAN MẬT

Uất kim là một vị thuốc quý trong đông y, nhắc đến cái tên Uất kim chắc hẳn mọi người sẽ cảm thấy xa lạ và ít người biết đến, nhưng nhắc đến Nghệ chắc hẳn không một ai trong chúng ta không biết, Uất kim chính là củ, rễ của cây nghệ chế biến mà thành.

Uất kim bồi bổ cơ thể, giúp giảm cân, lưu thông và lọc máu

Nhắc đến Nghệ chính là một loại củ được dùng nhiều trong các bữa ăn của người việt bởi không chỉ ngon mà Nghệ còn có nhiều tác dụng khác như: bồi bổ cơ thể, giúp giảm cân, lưu thông và lọc máu; chống lại các vi khuẩn sống ký sinh trong ruột; tác dụng kháng viêm, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn và ngăn ngừa ung thư; tác dụng khử khuẩn và mau lành vết thương.

Mô tả cây dược liệu:

Nghệ là một loại cỏ cao 0,60 đến 1m. Thân rễ thành củ hình trụ hoặc hơi dẹt, khi bẻ hoặc cắt ngang có màu vàng cam sẫm. Lá hình trái xoan thon nhọn ở hai đầu, hai mặt đều nhẵn dài tới 45cm, rộng tới 18cm. Cuống lá có bẹ. Cụm hoa mọc từ giữa các lá lên, thành hình nón thưa, lá bắc hữu thụ khum hình máng rộng, đầu tròn màu xanh lục nhạt, lá bắc bất thụ hẹp hơn, màu hơi tím nhạt. Tràng có phiến, cánh hoa ngoài màu xanh lục vàng nhạt, chia thành ba thuỳ, thuỳ trên to hơn, phiến các hoa trong cũng chia ba thùy, 2 thuỳ hai bên đứng và phẳng, thuỳ dưới lõm thành máng sâu. Quả nang 3 ngăn, mở bằng 3 van. Hạt có áo hạt.

Phân bố và thu hái:

Nghệ là một loại gia vị được ưa dùng và là một vị thuốc quý cho nên ở nước ta Nghệ có mặt ở khắp mọi nơi, cây còn mọc và được trồng ở nhiều nước khác như:Ấn Độ, lndonexia, Campuchia, Lào, Trung Quốc và quốc gia nhiệt đới.

Củ nghệ được người ta thu hoạch vào mùa thu, sau khi thu hoạch đem cắt bỏ phần rễ xung quanh, đem rửa sạch Muốn để được lâu phải đồ, hoặc hấp trong 6 – 12 giờ, sau đó đợi ráo nước, đem phơi nắng hoặc sấy khô ta thu được vị thuốc Uất kim.

Uất kim có tác dụng khử khuẩn và mau lành vết thương.

Mô tả dược liệu:

Hoàng Uất kim: Hình thoi, hai đầu hơi nhọn, ở giữa mập, dài 1-3,3cm, đường kính ở giữa 0,2-0,5cm. Mặt ngoài mầu vàng tro hoặc nâu nhạt, có vằn nhăn nhỏ màu trắng tro và những chấm nhỏ lõm xuống rất rõ. Một đầu có vết bị bẻ gẫy, màu vàng tươi, còn đầu kia hơi nhọn. Chất cứng chắc, mặt gẫy ngang phẳng, bóng, sáng, chất cứng như sừng, màu vàng chanh hoặc vàng da cam. Giữa có một đốm tròn màu nhạt, hơi có mùi thơm của Gừng, vị cay, đắng.

Hắc Uất kim: Hình thoi dài, hơi dẹp, cong nhiều, hai đầu nhọn tầy, dài 3,3-6,6cm, đườnng kính ở giữa củ 1-2cm. Mặt ngoài mầu nâu tro, vỏ ngoài nhăn hoặc có vằn nhăn nhỏ. Chất cứng, mặt gẫy mầu xám, bóng, ở giữa có một đường vòng tròn mầu nhạt, tâm giũă hình tròn dẹt. Không mùi, vị nhạt nhưng cay, mát.

Tính vị:

Theo một số ghi chép Uất kim có vị cay, đắng, tính hàn không độc.

Một số bài thuốc:

Trị phong đờm, động kinh, cuồng:

Bạch phàn, Chu sa, Uất kim. Tán bột làm hoàn. Ngày uống 12 – 16g.

Trị đờm trọc phát cuồng:

Bạch phàn 4g, Uất kim 6g. Tán bột, dùng nước sắc Bạc hà trộn làm thành viên. Ngày uống 8-12g.

Trị nôn ra máu, thổ huyết không ngừng:

Hoàng kỳ 7,5g, Liên thực (bỏ vỏ) 7,5g, Uất kim 30g. Tán bột. Mỗi lần uống 4g với nước lạnh.

Trị trẻ sinh ra khắp mình đỏ như bôi phẩm:

Cam thảo, Cát cánh, Cát căn, Thiên hoa phấn, Uất kim. Lượng đều nhau, tán nhỏ. Ngày uống 2 – 4g với nước sắc Bạc hà pha với mật.

Trị đờm trọc phát cuồng:

Bạch phàn 4g, Uất kim 6g. Tán bột, dùng nước sắc Bạc hà trộn làm thành viên. Ngày uống 8-12g

Trị phụ nữ hông sườn đầy trướng do khí nghịch:

Uất kim, Mộc hương, Nga truật, Mẫu đơn bì. Mài ra uống

Trị sau khi sinh mà tim đau, khí nghịch đưa lên trên muốn chết:

Uất kim, đốt tồn tính, hòa với giấm gạo, cho uống

Trị ôn nhiệt, hôn mê, nói sàm, đờm dãi ủng tắc:

Uất kim 6g, Thạch xương bồ 4g, Sơn chi (sao) 8g, Liên kiều, Trúc diệp, Ngưu bàng tử đều 12g, Cúc hoa 6g, Hoạt thạch 16g, Đơn bì 8g, Trúc lịch 3 thìa, Nước Gừng 6 giọt. Sắc, hòa với Tử Kim Đỉnh 2g, uống.

9. Trị bụng đau, sa chứng:

Uất kim. Diên hồ sách đều 12g, Mộc hương, Hùng hoàng đều 6g, Ngũ linh chi 8g, Sa nhân 4g, Minh phàn (sống) 12g. Tán bột. Trộn với hồ Thần khúc làm thành viên. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g

10. Trị gan viêm mạn tính,thời kỳ đầu gan xơ mỡ, gan viêm do trúng độc, vùng gan đau:

Uất kim, Đan sâm, Đương quy, Bạch thược, Đảng sâm, Trạch tả, Hoàng tinh, Sơn dược, Sinh địa, Bản lam căn đều 12-20g, Sơn tra, Thấn khúc, Tần giao đều 12-16g, Hoàng kỳ, Nhân trần đều 20-40g. Uống ngày 2 lần, mỗi lần 4g, trước bữa ăn, với nước nóng