Tứ khôi ngõa

TỨ KHÔI NGÕA – TRỊ LAO THƯƠNG, ĐAU NHỨC LƯNG GỐI, ĐÒN NGÃ TỔN THƯƠNG

Tứ khôi ngõa được biết đến với cái tên kim túc lan, sói nhật, hom sam mường. Theo đông y, Tứ khôi ngõa có tác dụng chữa đau nhức lưng gối, đòn ngã, mụn nhọt, bạch đới, cảm mạo, bạch đới, mụn nhọt. Cây có tên khoa học là Chloranthus japonicus Sieb, thuộc họ Hoa sói Chloranthaceae.

Tứ khôi ngõa có tác dụng khư thấp tán hàn, lý khí hoạt huyết, tán ứ giải độc.

MÔ TẢ:

Tứ khôi ngõa thuộc loại cây thảo và sống hằng năm. Thường cao khoảng 50cm và không chia thành nhánh. Lá chỉ có 4 cái mọc vòng, phiến không lông và ngoài mép có răng nhỏ nhọn.

Cụm hoa hình bông đứng ở ngọn thân gồm nhiều hoa màu vàng rất thơm. Hoa trần, có 3 nhị, trung đới rất cao và bầu 1 ô. Bên trong chứa một noãn treo, 1 vòi nhuỵ, ngắn. Quả hạch cứng, nhỏ, hình quả lê và cây ra hoa vào tháng 3 – 4. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây sói nhật thường mọc lẫn với cỏ hoặc mọc riêng lẻ dưới tán rừng, chỗ râm mát ở Măng Giang, Ðà Lạt, Lang Bian. Ngoài ra cây còn phân bố ở Nam Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản.

BỘ PHẬN DÙNG:

Rễ sói nhật ( Radix Chlorathi Japonici) được dùng phổ biến trong y dược.

THU HÁI:

Thường thu hái rễ và cây vào mùa hè thu.

CHẾ BIẾN:

Sau khi thu hái về, đem dùng tươi hoặc phơi khô dùng dần.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Theo các nhà khoa học thì trong cây sói nhật chứa shizukanolid. D, shizukalidol, shizukafuranol, shizuka-acoradienol. Ngoài ra cong có 8,9-dehydroshizukanolid, cloranthalacton A-E, acid cloranthalic. Thêm acid methylcloranthađimeric, acetat, glechomanolid, isofuranodien, atractylenolid.

Còn trong rễ thì chứa chloranthalacton c và shizukaol A.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, tứ khôi ngõa có vị cay đắng, tính ấm và có ít độc.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng khư thấp tán hàn, lý khí hoạt huyết, tán ứ giải độc. Chữa đau nhức lưng gối, đòn ngã, mụn nhọt, bạch đới và cảm mạo. Trị lao thương, đau nhức lưng gối, đòn ngã tổn thương, cảm mạo và bạch đới, mụn nhọt.

Tứ khôi ngõa chữa đau nhức lưng gối, đòn ngã, mụn nhọt, bạch đới và cảm mạo.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Chữa kiết lỵ:

Lấy 10 – 20 rễ cắt nhỏ, đem sao vàng, rồi sắc với 400 ml nước. Đến cạn còn 100 ml, đem chia làm 2 lần uống trong ngày. Dùng liên tục trong 5 – 7 ngày ( có thể kết hợp với rễ cây lấu).

Chữa đau lưng, đau mình:

Dùng rễ tứ khôi ngõa phơi khô, đem ngâm cùng rượu (càng đặc càng tốt), mỗi ngày uống 2 chén nhỏ.

Khi bị bỏng:

Lấy lá tứ khôi ngõa tươi, đem rửa sạch, giã nát lấy nước, rồi bôi trực tiếp lên vùng bị thương.