Thanh yên

THANH YÊN – CHỮA ĐỜM NƯỚC NGƯNG TỤ Ở NGOÀI MÀNG TIM, CHỨNG Ợ HƠI

Thanh yên hay còn được biết đến với cái tên chanh yên. Theo đông y, thanh niên có tác dụng lý khí chỉ thống, hoá đàm, thư uất, lợi cách, trị tức ngực, khí nghịch gây nôn mửa, dạ dày và bụng trướng đau. Cây có tên khoa học là Citrus limonimedica, Citrus medica L. ssp. Bajoura, thuộc họ Cam (Rutaceae).

Thanh yên trị chán ăn, thường xuyên nôn mửa,đau vùng dưới tim.

MÔ TẢ:

Thanh yên thuộc loại cây gỗ nhỏ, có cành không đều và có chiều cao khoảng 2,5 – 5 m. Lá nhỏ, thường có răng cưa ở mép và không có khớp trên cuống. Hoa to màu trắng pha tím đỏ với mùi thơm dễ chịu. Quả khá to, hình trái xoan hoặc tròn dẹt. Quả có lớp vỏ dày và sần sùi, sống có màu xanh và khi chín thì chuyển sang màu vàng. Cây thường ra quả vào tháng 6 hàng năm.

PHÂN BỐ:

Ở Việt Nam, cây được trồng nhiều ở Hà Tĩnh, Lạng Sơn và trải dọc đến Đà Lạt – Lâm Đồng. Ngoài ra cây còn phân bố ở các nước Mianma, Ấn Độ và các khu vực thuộc Địa Trung Hải.

BỘ PHẬN DÙNG:

Lá, vỏ quả, quả và rễ được sử dụng làm dược liệu.

THU HÁI:

Thu hoạch khi vỏ quả khi có màu vàng, lá và rễ cây có thể hái quanh năm.

CHẾ BIẾN:

Rễ và lá sau khi hái xong, rửa sạch phơi khô và có thể dùng tươi. Còn quả thì sau khi hái xong đem cắt thành từng miếng dày khoảng 0.5 – 1cm. Đem sấy nhẹ hoặc phơi khô và chú ý tránh phơi dưới ánh nắng to.

BẢO QUẢN:

Bảo quản nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và nơi ẩm ướt.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Theo các nhà khoa học thì trong vỏ quả chứa dipenten, linonen, citrapten, aldehyd và citral. Ngoài ra, tinh dầu của vỏ quả còn chứa thêm một số thành phần khác như acetat linallyl, phcmanthren và acetat gcranyl. Còn nạc quả chứa nhiều hoạt chất như hesperidosid và pectum.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, thanh yên có tính ấm, vị đắng, chua và hơi cay.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị ho nhiều, có đờm loãng, chữa đau vùng dưới tim. Chữa đờm nước ngưng tụ ở ngoài màng tim, chứng ợ hơi. Trị chán ăn, thường xuyên nôn mửa. Giúp giảm căng thẳng và mệt mỏi và tăng cường hệ miễn dịch.

Thanh yên giúp giảm căng thẳng và mệt mỏi và tăng cường hệ miễn dịch.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Điều trị ho nhiều có đờm loãng:

Lấy 1 quả thanh yên đem rửa sạch, nhai cả cùi và vỏ rồi từ từ nuốt nước. Làm 2 lần mỗi ngày, chỉ sau 5 – 7 ngày sử dụng sẽ cải thiện triệu chứng ho.

Chữa đau vùng dưới tim, đờm nước ngưng tụ ở ngoài màng tim:

Dùng 40 – 60g vỏ thanh yên sắc cùng 2 bát nước đến cạn còn 1 bát. Đem chia đều ra uống và kiên trì dùng từ 7 – 10 ngày để có kết quả tốt.

Chữa chứng ợ hơi, chán ăn, thường xuyên nôn mửa:

Lấy 2 quả thanh yên, 9g cát cánh, 30g bạch thông thảo, 30g tây qua bì, 45g đương quy sao vàng, 90g xuyên bối. Đem tất cả rửa sạch, thái nhỏ và cho vào ấm cùng với lượng nước vừa đủ. Sắc trên ngọn lửa nhỏ, đến khi cạn thành dịch đặc rồi làm thành hoàn. Mỗi ngày dùng 9g pha với nước đun sôi nguội để uống.

Giúp giảm căng thẳng và mệt mỏi:

Dùng 2 quả thanh yên, đem thái nhỏ và cho vào ấm đun sôi. Rồi dùng nước này tắm, sẽ giúp xua tan mệt mỏi và cải thiện căng thẳng.