THANH ĐẠI – THANH NHIỆT GIẢI ĐỘC

Thanh đại hay còn gọi là Bột tràm được chế từ nhiều loại cây khác nhau, chủ yếu là các cây: cây Tràm, Nghệ tràm, cây Tràm mèo.

Thanh đại hay Bột tràm được chế từ nhiều loại cây khác nhau

Mô tả:

Cây tràm: (Ịndigo/era tinctoria L) là một loại cây nhỏ, sống hàng năm, cao 50-70cm, cành non có lông ngắn trắng. Lá mọc so le, kép, dìa lẻ gồm 7-15 lá chét. Toàn lá dài 3-5cm, lá chét dài 1,5-1,8cm, khi lá khô có màu xanh lam.

Cụm hoa mọc thành chùm ở kẽ lá. Cánh hoa hình buớm, màu đỏ vàng. Quả dài chừng 2,5cm, trong chứa 5-12 hạt, hơi có hình lập phương.

Cây nghệ tràm: cũng thu hái vào mùa thu, trước khi cây ra hoa. Cây nghệ tràm (Poiygonum tinctorium Lour) là một loại cỏ nhỏ, sống lâu năm, thân cao 60- 90cm, nhẵn, màu hơi tía đỏ, có nhiều đốt dài. Lá mọc so le, cuống ngắn, phiến hình trứng dài, nguyên, soi lên sáng sẽ thấy những điểm trong do có các hạch. Khi khô, màu lá xanh lam, làm các gân lá nổi rõ.

Lá kèm phủ 1/5 đến 1/2 đốt gần như nhẵn không có lông. Hoa mọc thành bông hình trụ, liên tục, tụ lại thành chùm ở kẽ lá hay đấu cành. Quả nhẩn, 3 cạnh hay hình thấu kính.

Cây tràm

Bộ phận dùng và phương pháp chế biến:

Là sự phối hợp các sắc tố của các cây: Baphicacanthus cusia Indigofera suffruticosa, polygonum tinctorium và Isatis tinctoria được chế biến và sấy thành bột màu xanh.

Công dụng, liều dùng:

Theo đông y Thanh đại có vị mặn tính hàn, quy kinh vào can phế và vị, công năng thanh nhiệt giải độc, làm mát máu và giảm sưng tấy.

* Giải độc trị nhọt:

Trị các bệnh ngoài da, sưng nóng, đau ngứa, chảy nước: thanh đại 8g, thạch cao 16g, hoạt thạch 16g, hoàng bá 8g. Các vị nghiền mịn, trộn đều, thêm một lượng vaselin, đánh kỹ, bôi vào chỗ đau.

* Trị viêm tuyến mang tai cấp tính trẻ em (quai bị): thanh đại và ít băng phiến. Chế với nước ấm, bôi vào chỗ đau.

* Lương huyết, tiêu ban: phát ban do nhiệt độc, huyết nhiệt gây thổ huyết, đổ máu cam.

* Trị ban đỏ do nhiễm hàn: thanh đại 8g. Uống với nước.

* Trị ho ra đờm có máu, đờm huyết do giãn phế quản: thanh đại 12g, cáp phấn 12g. Nghiền bột mịn. Mỗi lần dùng 2 – 4g, uống với nước, ngày 2 lần. Nếu huyết nhiệt gây thổ huyết, chảy máu cam, có thể dùng thanh đại hoặc kết hợp với bồ hoàng, hoàng cầm.

* Thanh nhiệt giải nắng:

* Trị cảm nóng, tiểu tiện ít mà đỏ: thanh đại 63g; cam thảo 63g; hoạt thạch 63g. Nghiền chung thành bột; mỗi lần 12 – 30g. Sắc hoặc pha với nước.

* Chữa viêm gan cấp và mạn tính: thanh đại 12g; bạch phàn 24g. Nghiền thành bột mịn. Ngày 3 lần, mỗi lần 2g.

Thuốc cam tẩu mã: hoàng bá 12g; hoàng liên 16g; thanh đại 20g; đinh hương 12g; đại hồi 4g; nhân trung bạch 20g; bạch phàn 12g. Dạng thuốc bột, đắp chỗ lợi sưng đau. Ngày làm 3 – 4 lần.

* Kiêng kỵ: Do tính rất hàn nên không phải thực nhiệt thì không dùng.