THÀI LÀI TRẮNG – KHẮC TINH CỦA BỆNH THỦY ĐẬU

Thài lài trắng tính hàn, vị ngọt nhạt có tác dụng hỗ trợ thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, lợi thủy, tiêu thũng. Chủ yếu dùng thài lài trắng để điều trị bệnh thủy đậu, phỏng rạ.

Thài lài trắng dùng ngoài trị viêm mủ da, giải độc do rắn, rết cắn, côn trùng đốt.

Thài lài trắng có tên gọi là cỏ lài trắng, rau trai trắng, cỏ thia lịa, cỏ chửa, thủy hảo. Tên khoa học là Commelia Diffusa Burm.F; thuộc họ Thài lài – Commelinaceae.

Thành phần hóa học:

Trong cây có delphin, commelinin, flavocommelin, awobanin. Hạt chứa dầu béo.

Mô tả:

Cây thảo sống hằng năm cao khoảng 20-60cm, có lông mềm, có lông tơ hay lông lởm chởm, thân phân nhánh, thường rạp xuống. Rễ dạng sợi, đốt có thể đâm rễ. Lá thuôn hay hình mác, có bẹ ở gốc dài 4-9cm, rộng 1,5-2cm, không cuống. Cụm hoa xim không cuống, trong mỗi mo có 2 hoa. Hoa có 3 lá đài màu xanh và 3 cánh hoa màu xanh lơ. Quả nang thường bao bởi bao hoa, thuôn hay gần hình cầu, có 4 hạt đen. Hoa tháng 5-9, quả tháng 6-11.

Phân bố:

Cây mọc hoang ở những nơi ẩm ướt, ở ruộng ở nước ta và một số nước khác, người ta hái các ngọn non làm rau luộc hay nấu canh ăn nên có tên là rau Trai.

Bộ phận dùng:

Lấy toàn cây (thường gọi là áp chích thảo) để làm thuốc, mang về rửa sạch, dùng tươi hay phơi khô.

Ngoài ra, thân và lá non của cây thài lài trắng được dùng làm rau luộc, xào, nấu canh.

Công dụng:

Theo đông y thài lài trắng có tính hàn, vị ngọt, vào các kinh tâm, can, thận. Có tác dụng hỗ trợ hạ huyết áp, giúp thanh nhiệt, giải độc, lợi thủy, tiêu thũng. Thài lài trắng được dùng chữa cảm cúm, giải khát, lợi tiểu, viêm nhiễm đường hô hấp trên như viêm amidan, viêm họng, nhiễm khuẩn đường tiết niệu, sinh dục, phù thũng, viêm ruột, kiết lỵ. Dùng ngoài trị viêm mủ da, giải độc do rắn, rết cắn, côn trùng đốt. Những người tỳ vị hư hàn chỉ nên dùng liều thấp.

Một số bài thuốc:

Chữa phỏng rạ (thủy đậu):

Lấy cả cây 40-60 g, cắt bỏ rễ và hoa, rửa sạch, phơi hay sấy khô. Lấy 20-30 g thái nhỏ, sắc với 400 ml nước còn 100 ml, uống làm 2 lần trong ngày. Đồng thời, lấy nửa còn lại đốt thành than, tán nhỏ, rồi rắc và xoa đều vào chỗ bị phỏng rạ. Ngày làm một lần.

Nếu vết phỏng rạ bị cào toạc da, lấy nghệ vàng bỏ vỏ, giã nát, bọc vào miếng vải sạch, thấm lên vết toạc da để tránh mưng mủ. Hằng ngày tắm rửa bằng nước sắc lá kinh giới hoặc vỏ cây sung, sau đó dùng bột thài lài trắng rắc như trên cho đến khi khỏi hẳn.

Chủ yếu dùng thài lài trắng để điều trị bệnh thủy đậu, phỏng rạ.

Chữa quai bị:

Thài lài trắng tươi 60 g, sắc lấy nước uống trong ngày. Trung bình sau 1-2 ngày hết nôn, 1-4 ngày khỏi đau đầu, 2-6 ngày hết sưng và sốt và 4-6 ngày có thể khỏi.

Chữa các nốt mụn vỡ, bị cào toạc da:

Dùng 1 củ nghệ vàng rửa sạch, bỏ vỏ rồi giã nát; cho phần nghệ đã giã vào 1 miếng vải sạch vắt lấy nước cốt rồi thoa lên vùng da bị thủy đậu để da không bị mưng mủ. Sau khi thoa khoảng nửa tiếng thì tắm rửa sạch bằng nước sắc của vỏ cây sung hoặc lá kinh giới. Tắm xong lau người sạch sẽ dùng bột cỏ chân vịt rắc lên vùng da bị thủy đậu, ngày rắc 1 lần.

Nốt đậu bầm tím, mình nóng dữ dội:

Chuẩn bị một số loại lá như: Lá chân vịt, cỏ nhọ nồi, cây nọc rắn, lá dâu tằm, măng lau, lá thanh táo, lá mũi mác, lá rau má tất cả 1 lượng bằng nhau. Đem tất cả ngâm rửa sạch, cho vào cối giã nát, hòa với 1 chút nước rồi lọc bỏ bã. Tắm rửa sạch sẽ sau đó dùng nước này lau khắp người, đặc biệt là vùng da bị thủy đậu; ngày thực hiện 2 lần.

Trị thổ huyết:

Thài lài trắng tươi 60-90 g, giã nát, vắt lấy nước cốt uống.

Trị viêm họng, sưng amiđan:

Lấy thài lài trắng 40g tươi (hoặc khô 15g) sắc lấy nước uống trong ngày.

Giảm yết hầu sưng đau:

Thài lài trắng tươi rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, nhỏ từng giọt vào họng hoặc ngậm và nuốt dần.

Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp:

Thài lài trắng tươi 60-90g, hoa cây đậu tằm 12g, tất cả rửa sạch, cho 800 ml nước sắc còn 300 ml, uống thay trà trong ngày. Mỗi liệu trình 10-15 ngày.

Chữa phù thũng do suy tim:

Thài lài trắng thái nhỏ 20 g, đậu đỏ 50 g, cho nước vào nấu lên, ăn cái, uống nước. Phương thuốc này còn có tác dụng chữa đau khớp xương do phong thấp.

Để chữa khí hư, tiểu tiện vàng:

Lấy cả cây thài lài trắng bỏ rễ phối hợp với lá bạc thau, lá tiết dê, lá lõi tiền mỗi loại 40 g đem giã nát, sắc uống trong ngày.

Trị kiết lỵ:

Thài lài trắng tươi 30 g (hoặc khô 10 g) sắc với nước, chia 2-3 lần uống trong ngày.

Trị Viêm gan vàng da:

Thài lài trắng tươi 120 g, thịt lợn nạc 60 g, nấu canh, ăn cả cái lẫn nước, dùng một lần hoặc chia ra nhiều phần ăn trong ngày.

Trị viêm cầu thận cấp, phù thũng, tiểu ít:

Thài lài trắng tươi 30 g (hoặc khô 12 g), rễ cỏ xước 20 g tươi (hoặc khô 10 g), mã đề 20 g tươi (khô 8 g) sắc với nước, chia ba lần uống trong ngày.

Điều trị thủy thũng:

Thài lài trắng tươi 30-60 g sắc lấy nước, chia 2-3 lần uống trong ngày, dùng liên tục trong nhiều ngày.

Hỗ trợ điều trị bí tiểu:

Thài lài trắng tươi 30g, mã đề tươi 30g, rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, thêm chút mật ong vào uống lúc đói bụng. Dùng liền 5 ngày.

Cỏ chân vịt hỗ trợ điều trị tăng huyết áp

Hỗ trợ điều trị sưng khớp, ung nhọt sưng đau:

Thài lài trắng tươi rửa sạch, giã nát, thêm chút rượu nóng, đắp vào chỗ sưng đau rồi băng cố định lại, ngày thay thuốc một lần.

Hỗ trợ điều trị viêm họng:

Thài lài trắng tươi 30g rửa sạch, cho 750ml nước sắc còn 200ml chia 2 lần uống trong ngày, có thể giã nát (cho thêm một chút muối), vắt lấy nước cốt ngậm và nuốt dần. Ngày 2 lần sáng tối, dùng liền 5 ngày.

Hỗ trợ điều trị phong thấp:

Thài lài trắng 40g, rửa sạch, thái nhỏ và đậu đỏ 40g. Đậu đỏ, rửa sạch, đổ 800ml nước ninh nhừ, cho thài lài trắng vào đun nhỏ lửa 10 phút, thêm chút đường, ăn cả nước lẫn cái. Mỗi liệu trình 5-10 ngày.