Thái bá

THÁI BÁ – ĐIỀU TRỊ BÀNG QUANG TỨC TRƯỚNG

Thái bá không chỉ gia tăng hương vị, giúp các món ăn thêm đậm đà hơn. Mà tròn đông y còn có tác dụng thông dương hoạt huyết hòa trung, lợi tiểu sát trùng, phát biểu. Ngoài tên thái bá ra người ta còn gọi là đại thông, thông bạch, tứ quí thông, hom búa, hành, hoa sự thảo. Cây có tên khoa học là Allium fistulosum- hành tỏi, thuộc họ Hành.

Thái bá chữa cảm mạo, nhức đầu, ngạt mũi, trẻ em cảm sốt.

MÔ TẢ:

Hành thuộc loại thân thảo, sống lâu năm và phát triển bằng căn hành. Có thân nhỏ, chiều cao trung bình khoảng 30 – 50 cm. Chứa tép trắng hay nâu đỏ, không phù lắm, to từ 7 – 15 mm.

Rễ có dạng bóng đèn, ít phù, kéo dài và không đối xứng. Ở phía dưới có chùm rễ màu trắng, phát triển mạnh trên đất tơi xốp. Lá xanh mốc, bọng 3 cạnh ở dưới. Dạng hình trụ ở trên lên đến 50 – 80 cm và 2,5 cm đường kính. Bẹ dài bằng ¼ phiến.

Ở phần trục mang cụm hoa cao gần bằng lá. Cụm hoa dạng đầu tròn, chứa hoa có cuống ngắn. Bao hoa gồm nhiều mảnh hình trái xoan nhọn màu trắng và có khía sọc xanh.

Hoa lưỡng tính, dạng chuông và có 6 cánh xếp thành 2 luân sinh. Phiến hoa trắng có sọc xanh, cao khoảng 5 mm. Hoa rời, có mùi nhẹ, gồm 6 tiểu nhụy. Chứa noản sào xanh dợt, bầu noãn thượng, 3 buồng, có vòi nhụy mảnh.

Quả nang, viên nang hình cầu, đường kính khoảng 5 mm. Bên trong quả chứa hạt với kích thước 3 -4 mm x 2 – 2,5 mm màu đen. Mùa của hoa là vào đầu mùa xuân và giữa mùa hè. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Ở nước ta, cây mọc phổ biến ở nhiều nơi để làm gia vị. Ngoài ra cây còn được tìm thấy nhiều ở các nước châu Á, đặc biệt là ở Đông và Đông Nam Á. Đây là loại gia vị quan trọng ở Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Hoa Kỳ.

BỘ PHẬN DÙNG:

Thân rễ, hạt được dùng làm thuốc, còn thân lá sử dụng làm gia vị.

THU HÁI:

Thời điểm thu hoạch tốt là vào tháng 10 đến tháng 11, tuy nhiên ta có thể hái quanh năm.

CHẾ BIẾN:

Sau khi lấy được hạt thái bá và thân rễ thì đem đi phơi khô dùng dần. Còn thân lá thì có thể rửa sạch rồi dùng tươi.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Nghiên cứu hiện nay cho thấy trong thái bá có chứa nhiều axit malic, phytin và chất alylsunfit.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, thái bá có vị cay bình và không chứa độc.

QUI KINH:

Dược liệu đi vào kinh thủ thái âm phế, một số tài liệu là vào kinh túc dương minh vị.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng chữa ho, trữ đờm, ra mồ hôi, lợi tiểu tiện. Chữa chứng bụng nước do gan cứng, động thai. Điều trị vú sưng đỏ, chữa vết thương do té ngã, máu ra nhiều. Trị ngã vỡ đầu, gẫy xương, tiểu bí, bàng quang tức trướng. Chữa cảm mạo, nhức đầu, ngạt mũi, trẻ em cảm sốt.

Thái bá trị ngã vỡ đầu, gẫy xương, tiểu bí.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Khi bị thai động:

Đem 1 nắm to thái bá đi sắc nước uống hết trong ngày.

Đối với vú sưng đỏ:

Dùng một nắm thái bá, đem nấu nước uống nóng.

Chữa vết thương do té ngã, máu ra nhiều:

Lấy cả củ lẫn lá thái bá, giã cho nát, sao nóng. Rồi đắp trực tiếp vào chỗ bị thương, khi nguội thì thay lớp mới.

Điều trị ngã vỡ đầu, gẫy xương:

Giã nát thái bá, hòa với mật, rồi bôi vào vùng bị bệnh sẽ mau khỏi.

Khi bị tiểu bí, bàng quang tức trướng:

Chuẩn bị 3 cân thái bá, giã cho nát, xào nóng lên. Đem bọc vào khăn, chia thành 2 gói, chườm vào bụng dưới.

Trị cảm mạo, nhức đầu, ngạt mũi:

Cần có thái bá 30g, đạm đậu xị 10g, sinh khương 10g, chè hương 10g cùng nước 300ml. Đem đi đun sôi đến cạn, lọc bỏ bã, uống khi nóng và đắp chăn kín cho ra hết mồ hôi.

Đối với trẻ em cảm mạo:

Sử dụng thái bá 60g, sinh khương 10g, rồi giã nát. Cho vào một cốc nước thật sôi để xông vào miệng và mũi.

Lưu ý khi sử dụng:

Vào tháng giêng, nếu ăn hành sống nhiều sẽ khiến da mặt nổi mụn giống như chứng du phong.