TANG CHI VỊ THUỐC TRONG ĐÔNG Y CỔ PHƯƠNG – ĐỒ KINH BẢN THẢO

Chắc hẳn không nhiều người biết đến thuật ngữ tang chi trong đông y học cổ phương. Đó là tên gọi một bộ phận trong cây dâu, loại cây phổ biến và là vị thuốc chủ trị trong các bài thuốc quan trọng đã được lưu giữ trong sách y cổ. Lá dâu gọi là tang diệp, vỏ rễ dâu là tang bạch bì, quả dâu là tang thầm. Và tang chi là ngọn non hay cành non của cây dâu.

Tang chi – Thuộc bộ phận cây Dâu – Cây Dâu thuộc họ Dâu Tằm (Moraceae). Tang chi còn có tên gọi khác là: tầm tang, mạy môn, dâu cang.

Tang chi – Ngọn non cây dâu

Mô Tả

Tang chi có lớp vỏ màu xanh nhạt, đường kính 1-2cm. Có lá nhỏ mọc đối xứng nhau, ngọn non mọc theo hướng ánh sáng đặc điểm nhận dạng lớp vỏ trơn. Không lông, lá non màu xanh, phát triển nhánh do nguồn cung cấp dưỡng chất từ đọt non.

Thành Phần – Tinh Vị

Tang chi chứa các thành phần dược tính theo % như sau :

Qquercitrin (quercetin 3- rhamnosid) 1,8%, nước 68%. Cyclomulberrin 1,7%, tetrahydroxystilbene 2%. Dihydro morin4%, glucose 12%, arabinose 0.7%, xylose 2.21%.

Tang chi có vị đắng tính bình đi vào 2 kinh phế. Thận có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm phổi, viêm họng. Bổ gân cốt, trị đau nhức xương khớp, phong thấp, chân tay đau nhức.

Công Dụng – Liều Dùng

Trong sách Đồ Kinh Bản Thảo có viết :

Sách Bản thảo cầu chân: ” trừ nhiệt, dưỡng âm chỉ tả”.
Sách Bản thảo tối yếu: ” Tang chi, chuyên khu phong thấp. Câu loạn (trị phong thấp chân tay co quắp) hợp với Quế chi trị vai cánh tay đau. Hợp với Hoa hòe, cành liễu, cành đào tắm trị ngứa toàn thân
Sách Đồ kinh bản thảo: ” Tang chi không lạnh không nóng, có thể uống thường xuyên. Trị chứng toàn thân khô ngứa, cước khí. Phong khí, chân tay co quắp, khí xông lên, hoa mắt, chóng mặt. Phế khí ho, tiêu thực, lợi tiểu tiện kiêm trị mồm khô”.

Cây dâu

Đông y cho rằng cây có vị đắng tính ngọt. Cay bình tác dụng chữa trị bệnh phong thấp, viêm tuyến vú. Chân tay co quắp, ra mồ hôi trộn ở trẻ em.

Theo tây y thuốc điều chế từ Tang chi có tác dụng hạ áp. Dịch ngâm kiệt Tang chi có tác dụng dưỡng lông đối với thỏ và cừu. Thuốc có tác dụng làm tăng chuyển dạng lymphô bào. Dùng tốt đối với các bệnh mạn tính mà tỷ lệ chuyển dạng lymphô bào thấp như xơ gan. Viêm thận mạn, viêm gan mạn, người mang virus B, viêm phế quản mạn.

Bài thuốc sử dụng tang chi

Chữa viêm tuyến vú :

Đọt dâu non 1 nắm, giã nhỏ đắp vào chỗ vú sưng. Bên ngoài lấy giấy dấp nước đắp, khi khô lại thay, đến khi tan hết thì thôi.

Trị phong thấp chân tay đau nhức:

Dùng Tang chi 20 – 40g sắc nước uống mỗi ngày. Có thể kết hợp với Phòng kỷ, Uy linh tiên, Độc hoạt. Trường hợp đau chi trên gia Quế chi; đau chi dưới gia Ngưu tất, Mộc qua.

Giảm cứng khớp do chấn thương:

Gạch nướng củi Tang chi, nhỏ giọt dấm lên xông chân.

Trị huyết áp cao:

Dùng Tang diệp, Tang chi, Sung úy tử đều 16g, gia nước 1000ml. Sắc còn 600ml, ngâm rửa chân 30 – 40 phút mỗi ngày trước lúc ngủ.