Sơn Ba La Tử

SƠN BA LA TỬ – ĐIỀU TRỊ XÍCH BẠCH LỊ, MẨN NGỨA, CHỮA PHẾ

Sơn ba la tử hay còn gọi là ma bố thảo, bạch căn thược, phá bố thảo. Theo đông y, sơn ba la tử có tác dụng tiêm viêm giải độc, bài nùng. Cây có tên tiếng Trung: 山菠萝子, còn tên khoa học Stachys kouyangensis (Vaniot) Dunn, thuộc họ hoa môi Labiatae.

Sơn ba la tử giúp tiêm viêm giải độc, bài nùng, chữa viêm cốt tủy, sang tiết

MÔ TẢ:

Sơn ba la tử thuộc loại thân gỗ, chiều cao trung bình tầm 50cm. Phần dưới bò quanh mặt đất, thân mấu trên mọc nhiều rễ. Thân có dạng tứ lăng, bên trong gãy, phần nền tựa trên đất.

Một thân hoặc nhiều thân, ngoài mấu chứa nhiều lông cứng. Lá mọc đối xứng, cọng lá dài tầm 1, 5cm. Phiến lá hơi dẹp và được phủ một lớp lông cứng mỏng. Phiến lá có dạng tam giác hình tim, dài khoảng từ 3cm và rộng tầm 2 – 2, 5cm.

Đoạn đầu cùn, dưới đáy lá hình tim, ngoài bờ lá chứa nhiều răng tròn. Cả 2 mặt đều chứa nhiều lông cứng, lá phần thân dưới và lá tại thân mọc mới đồng hình. Phần lá thân trên hình noãn tròn tam giác, ngoài bờ chứa nhiều răng cưa tròn.

Lá:

Lá nụ hướng lên trên nhọn rủ, một cụm ô hoa có 5-6 bông. Hoa mọc tập hợp tạo thành các cụm bông. Có nụ nhỏ, dạng kim, dài tầm 1 – 2 mm. Toàn thân có lông mềm che phủ, cành hoa ngắn và có vi lông che.

Đài hoa ngắn nhỏ, có dạng tròn dùi, bên ngoài có lông nhỏ. Mỗi đài gồm 10 cái ống mạch, xỉ đài 5 cái. Có dạng tam giác, nhọn, ngoài vành hoa đỏ nhạt hay đỏ tía. Chiều dài từ 1, 5 – 2 cm, vành ống dài khoảng 1cm và hình 2 môi. Môi trên dạng noãn đảo tròn dài tầm 4mm.

Bên ngoài có lông mềm che phủ, còn môi dưới dạng tròn méo. Chiều dài tầm 6mm và gồm 3 cánh. Phần nhụy đực 4 cái, có ống nhị hoa dạng sợi. Cùng các lông mềm, bầu nhụy không có lông. Ống nhị dạng sợi dài, đoạn đỉnh có 2 khe nông.

Quả nhỏ, chất cứng có dạng viên ngọc vỏ ngoài không chứa lông. (không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây thường sinh sống và phát triển ở độ cao từ 900 – 2800m so với mặt biển. Tập trung chủ yếu ở các vùng đồi núi và các vùng đất hoang hoặc nơi ẩm ướt.

Được khai thác sử dụng nhiều ở Trung Quốc, tại các tỉnh Hồ Bắc, Quý Châu, Tứ Xuyên, Vân Nam.

BỘ PHẬN DÙNG:

Thường dùng toàn cây.

THU HÁI:

Cây có mùa hoa từ giữa tháng 7 cho đến hết tháng 8, còn ra quả tháng 9 – 11. Mùa thu hái chủ yếu là vào đầu mùa hè và cuối thu.

BÀO CHẾ:

Sau khi thu hái toàn thân về, đem đi sơ chế sạch sẽ rồi mang đi phơi khô. Ngoài ra một số nơi còn dùng tươi.