Sổ bà

SỔ BÀ – CHỮA ĐÁI DẦM, NGỘ ĐỘC THỨC ĂN VÀ NHUẬN TRÀNG

Cây sổ bà hay còn được biết đến với cái tên cây sổ, thiều biêu, mạy túm, co má sản. Theo đông y, sổ bà có tác dụng thu liễm, giải độc trị ho, sốt, phù thũng. Cây có tên khoa học là Dillenia indica L, thuộc họ sổ (Dilleniaceae).

Sổ bà có tác dụng thu liễm, giải độc trị ho, sốt, phù thũng.

MÔ TẢ:

Sổ bà là loại cây to, tán lá tròn cao tới 15 – 20 m. Vỏ thân màu đỏ hồng, xù xì, thường tróc từng mảng. Cành hình trụ, được phủ một lớp lông, có sẹo lá sát nhau. Lá to, mọc so le, hình mác, thuôn, dài từ 1,5 – 3 cm, rộng 6 – 10cm. Mặt dưới lá được phủ lông và gân phụ nổi rõ. Cuống lá có rãnh và được phủ lông dài 3 – 5 cm.

Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá, đường kính khoảng 10 cm, cuống mập có long. Đài có 5 bản dày và dai, tràng có 5 cánh lớn hơn đài. Bao phấn dài hơn chỉ nhị, có nút ở đỉnh, bầu thuôn có 20 lá noãn.

Quả mang đài tồn tại, phát triển thành bản dày, có đường kính khoảng 10 cm. Quả mọng nước, có vị chua, ăn được. Cây ra hoa từ tháng 3 – 5, kết quả vào tháng 8 – 10. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Sổ bà mọc ở bờ suối, dưới tán rừng kín thường xanh ẩm, độ cao đến 1000 m. Ở nước ta, cây thường mọc ở các tỉnh Bắc Cạn, Thái Nguyên, Cao Bằng, Lạng Sơn, Hoà Bình.

BỘ PHẬN DÙNG:

Lá, quả, rễ và vỏ thân sổ bà được sử dụng làm thuốc.

THU HÁI:

Người ta thường thu hái sổ bà quanh năm.

CHẾ BIẾN:

Sau khi thu hái về, rửa sạch, dùng tươi hoặc phơi khô đều được.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Theo các nhà khoa học thì trong vỏ và lá sổ bà chứa tanin với hàm lượng: 10% ở vỏ và 9% ở lá. Lá dài chứa 0.37% tanin, 2,92% glucose và 0,51% acid malic.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, sổ bà có vị chua, chát và có tính bình.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị sốt rét, giải độc trị ho, sốt. Chữa phù thũng, nhuận tràng, chữa đái dầm, ngộ độc thức ăn. Ngoài ra còn dùng để làm xốt chua, mứt, thuốc ho.