Sâm bể

SÂM BỂ – BỔ THẬN, ĐIỀU TRỊ THẬN HƯ, LIỆT DƯƠNG, TIỂU DẮT, DI TINH

Sâm bể còn có tên gọi là hải thử, đỉa biển, sa tốn, sâm bể, dưa chuột biển, hải sâm. Theo đông y, sâm bể có tác dụng sát khuẩn, bổ thận, tráng dương, tư âm, giáng hỏa, tinh thủy, nhuận táo, ích tinh, tiêu độc, cầm máu, chống lão hóa. Loài này có tên khoa học là Strichobus japonicus Selenka, thuộc họ Holothuriidae.

Sâm bể chữa chân tay lạnh, người cao tuổi thường hay mệt mỏi, suy nhược thần kinh

Mô tả:

Sâm bể thuộc loại động vật không có xương sống, hình dạng giống như con đỉa. Sâm bể có cấu tạo hình ống, bên ngoài có nhiều khối sần, u cục. Nhìn sơ qua thường không phân biệt được đầu với đuôi.

Ở phần giữa thân có một lỗ nhỏ, đây được gọi là “miệng” của hải sâm. Xung quanh miệng có nhiều xúc tua nhỏ, được xem như là những “cánh tay”. Bộ phận này có tác dụng thu thập và cho thức ăn vào miệng.

Thức ăn chủ yếu của loài này là xác chết của động vật dưới biển, phù du và các chất hữu cơ ở đáy biển. ( không copy dưới mọi hình thức).

Các loại sâm bể phổ biến:

Hiện nay, theo số liệu thống kê, Việt Nam có hơn 50 loại hải sâm. Tuy nhiên được dùng phổ biến thì bao gồm các loại sau:

Loại có xúc tu chia nhánh, thường tập trung ở Vịnh Bắc Bộ có tên khoa học là Leptopentacta Tybica. Đây là loại nhỏ, có khoảng 10 xúc tu và có 2 xúc tu nhỏ phát triển ở phần bụng.

Loại không có chân ống, giống con giun thường ở độ sâu khoảng 10 – 50 mét, ở những nơi có bùn cát dạng nhuyễn.

Loại có tên khoa học là Holothuria martensil L, có khoảng 20 xúc tu, sống ở vùng nước triều và đây là loại mang lại giá trị kinh tế cao.

Bộ phận dùng:

Sâm bể được dùng làm dược liệu là loại to, dài, có thịt màu đen dính. Bên ngoài có phủ một lớp nhớt, da có nhiều gai, đây được xem như dược liệu quý và chất lượng cao nhất trong các loài. Loài da không có gai là loại kém chất lượng và thường được ít sử dụng.

Phân bố:

Vị thuốc thường phân bố ở vùng nước nông, nơi đáy biển có nhiều cát. Ở nước ta hải sâm thường được tìm thấy ở Đảo Trường Sa, Phú Quốc, Côn Đảo, Thổ Chu, Khánh Hòa, Nghệ An, Quảng Ngãi. Ngoài ra, đỉa biện còn tập trùng ở Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên.

Thu bắt:

Đây là loài động vật cấp thấp dưới đáy biển, chịu nóng rất kém, nên được thu bắt trước mùa mưa.

Chế biến:

Sau khi thu về, mang đi rửa sạch, rồi phơi khô hoặc sấy giòn. Khi dùng thì ngâm nước cho mềm, thái lát mỏng, phơi giòn, rồi tán bột mịn.

Hoặc có thể cạo rửa sạch với nước muối, lộn từ trong ra ngoài, rửa sạch phần ruột. Sau đó đem đi phơi khô, sấy giòn, khi dùng thì đem ngâm với nước cho mềm. Rồi cắt mỏng 3 – 5 ly, sao với gạo nếp cho phồng, vàng lên, lọc bỏ gạo, lấy dược đem đi tán bột.

Bảo quản:

Dược liệu sau khi sơ chế cần bảo quản ở nơi khô ráo, trong hộp kín, tránh ẩm mốc và sâu bọ. Thỉnh thoảng đem dược liệu ra phơi nắng để tránh biến chất.

Thành phần hóa học:

Theo nghiên cứu từ các nhà khoa học, hiện nay đã phát hiện được trong sâm bể có chứa:

Gluxit: 1,37%

Lipit: 0,27%

Protein: 21,45% ( trong đó thành phần chủ yếu là Acginin và Xystin).

Chất tro: 1,13%. ( chủ yếu là photpho, Kali, sắt và Canxi).

Tính vị:

Theo đông y, sâm bể có vị mặn, ngọt, tính ấm và không chứa độc.

Công dụng:

Có tác dụng bổ thận, điều trị thận hư, liệt dương, tiểu dắt, di tinh. Chữa chân tay lạnh, người cao tuổi thường hay mệt mỏi, suy nhược thần kinh. Giúp bổ thận, ích tinh thủy, mạnh sinh lý, bổ âm giáng hỏa. Làm tiêu đàm dãi, cầm giảm tiểu tiện, nhuận tràng. Chữa táo bón, trừ khiếp sợ yếu đuối, viêm phế quản.