QUẢ KHA TỬ – VỊ THUỐC CHỮA VIÊM HỌNG, KHẢN MẤT TIẾNG

Quả kha tử có vẻ ngoài nhăn nheo, xấu xí, không được lòng người vì vỏ quá cứng, vị đắng, chát và khó nuốt. Nhưng quả kha tử là vị thuốc chữa ho, viêm họng, khản tiếng rất hữu hiệu. Một số ca sĩ hay dùng vỏ quả kha tử để ngậm, có thể ngậm trực tiếp hoặc ngâm mật ong để ngậm.

Quả kha tử vị thuốc chữa ho, viêm họng

Quả kha tử có tên khoa học: Terminalia chebula Retz. Thuộc họ Bàng – Combretaceae.

Quả kha tử hay có tên gọi khác là Quả Chiêu liêu, quả tiếu, quả xàng, Chiêu liêu hồng, Xàng, Tiếu quả cà lích là một vị thuốc chuyên dùng chữa đi tiêu chảy lâu ngày, chữa lỵ, kinh niên, dùng chữa ho, mất tiếng, di tinh, ra mồ hô trộm …

Mô tả:

Cây kha tử to, cao 15-20 m, cành non có lông. Vỏ thân màu xám nhạt, có vách nứt dọc, lá mọc đôi, cuống ngắn, hoa màu trắng, có mùi thơm, mọc thành bông ở đầu cành hoặc kẽ lá, ở đầu cuống lá có 2 tua nhỏ. Hoa nhỏ, màu trắng vàng vàng, thơm, xếp thành chùy ở nách lá hay ở ngọn, phủ lông màu đồng; cây ra hoa tháng 5-6. Quả hình trứng thuôn dài đường kính 2,5 – 3cm, tù hai đầu, không có cánh,ốc 5 cạnh dọc, màu nâu vàng nhạt, có thịt đen. Hạch chứa một hạt dày 4mm, có lá mầm cuộn. Quả chín vào khoảng tháng 9-10-11, lấy đem sấy khô làm thuốc.

Cây kha tử

Nơi sống và thu hái:

Cây Chiêu liêu mọc hoang và được trồng ở một số tỉnh miền Nam nước ta. Trên thế giới, cây Chiêu liêu mọc hoang và được trồng ở các nước Đông Nam á (Lào, Campuchia, Thái Lan, Miến Điện…).

Thành phần hóa học:

Tanin 51,3% gồm các axit, galic, luteolic, chebulinic có tác dụng kháng sinh trị nhiễm khuẩn (vi khuẩn, vius). Ccác chất chebutin, terchebin có tác dụng chống co thắt cơ trơn (trợ tim, chống ho, chống co thắt dạ dày, ruột…). Và 30% chất săn da, chất đặc trưng là là acid chebulinic, chebulin, acid chebulagic terchebin, acid shikimic; còn có 20-40% tanin với acid ellagic, acid gallic, acid quinic; sennoside A và tanase. Trong nhân có 3-7% chất dầu màu vàng, trong suốt, nửa khô.

Tính vị và tác dụng:

Có vị chát, nhạt, hơi chua, tính mát, có tác dụng trừ ho, sát trùng đường ruột. Quả xanh chứa một hoạt chất làm săn da, có tính gây trung tiện, và cũng gây xổ, quả già gây xổ mạnh. Hợp chất chebulin có trong quả các tác dụng chống co thắt tương tự với chất papaverin. Vỏ cây có tác dụng lợi tiểu, cường tim và chống bần rập.

Công dụng và cách dùng:

+ Theo nghiên cứu cho thấy quả Kha tử có tính làm săn niêm mạc ruột, chống đi ỉa chảy, có tác dụng làm ức chế nhiều loại vi khuẩn như trực khuẩn lao, trực khuẩn mủ xanh, thực khuẩn cô-li…

+ Trong dân gian quả Kha tử thường được dùng để chữa đi ỉa chảy lâu ngày, đi kiết lỵ kinh niên, thường được dùng chữa ho mất tiếng, di tinh, mồ hôi trộm, trĩ, xích bạch đới, lòi dom….

+ Quả kha tử là một vị thuốc chuyên dùng chữa đi ỉa lỏng lâu ngày, chữa lỵ kinh niên. Ngoài ra còn dùng chữa ho mất tiếng, di tinh, ra mồ hôi trộm, trĩ, xích bạch đới. Ngày dùng 3-6g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc viên 3-6 quả loại trung bình đủ để xổ, do vậy không dùng quá liều. Những lá bị sâu chích và tạo ra những mụn lỗi dạng sừng, dẹp và rỗng có thể dùng trị ỉa chảy và lỵ của trẻ em. Trẻ nhỏ 1 tuổi dùng liều 0,05g cứ 3 giờ uống một lần.

Quả kha tử có tác dụng trừ ho, sát trùng đường ruột

Bài thuốc từ quả Kha tử:

– Cách trị ho, viêm họng bằng kha tử:

Trị viêm họng, nuốt khó, đau: Nướng hoặc rang quả kha tử sau đó đập giập và ngậm quả kha tử, nuốt nước từ từ cho đến khi hết chất chát. Vài giờ sau nếu chưa cảm thấy hết khó chịu thì ngậm 1 quả nữa. Thường nên ngậm ngay khi cảm thấy họng nuốt khó, chỉ cần ngậm 1 quả kha tử đã hết rát họng. Nếu đã viêm họng nặng trễ thì mỗi ngày ngậm 3 quả, ngậm 2 – 3 ngày thì viêm họng, ho khan tiếng, tắt tiếng đều khỏi.

+ Viên ngậm kha tử ngâm mật ong,cao bách bộ:

Điều trị viêm họng, đau rát họng, trị ho, khản mất giọng.

Viên ngậm kha tử trị ho hiệu quả

– Điều trị ho có đờm cho bé:

Nướng kha tử lên, sau đó thả vào cốc nước ấm có pha chút muối cho bé ngậm rồi nuốt nước từ từ từ.Hoặc thay nước ấm bằng mật ong cho bé ngậm.

– Xích bạch lỵ:

12 quả kha tử, 6 quả để sống, 6 quả để nướng bỏ hạt, sao vàng và tán nhỏ. Nếu lỵ ra máu thì dùng nước sắc cam thảo mà chiêu thuốc, nếu lỵ ra mùi, thì dùng nước sắc cam thảo chích.

– Ho lâu ngày:

Dùng kha tử, đang sâm mỗi vị 4g hòa với 400ml, còn ½ chia uống 2 lần.

– Ỉa chảy lâu ngày:

Kha tử 10g, tán bột, hòa với cháo ăn.

– Chữa ho khan tiếng do phế hư:

Kha tử giã dập, bỏ hạt 8g, cát cánh 10g, cam thảo 6g. Sắc 3 nước, cô lại còn 200ml chia làm 4 lần uống trong ngày. Dùng thuốc đến khi nào khỏi.

– Chữa ngộ độc do thức ăn nhiễm khuẩn:

Kha tử nướng chín bỏ hạt 8g, Hoàng liên 5g, mộc hương 5g làm bột mịn. Chia làm 3 uống trong ngày, chiêu với nước sôi để nguội.

– Kha tử chữa viêm họng đỏ cho người lớn:

Bổ quả Kha tử làm 4 miếng, mỗi lần ngậm 1 miếng. Sau 10 phút nhấm nhẹ cho bong miếng hạt (bỏ hạt đi). Tiếp tục ngậm thịt quả và nuốt từng chút nước. Ngậm liên tục 24 giờ hết khoảng 2 – 4 quả. Kết hợp dùng thuốc nâng cao sức đề kháng của cơ thể: Vitamin A 5000UI x 1 viên/ngày, Vitamin C 100mg x 3 viên/lần x 3 lần/ngày. Mỗi liệu trình dùng thuốc từ 2 đến 5 ngày tùy từng trường hợp.

– Hỗ trợ điều trị tiêu chảy ở trẻ em:

Kha tử, Trần bì, Phòng phong, Mạch nha mỗi thứ từ 5 đến 10g. Sơn tra, Cát căn, mỗi thứ từ 5 đến 20g.

Nếu bị thương thực do ăn, do bú cho thì cho thêm từ 5 – 10g Kê nội kim, 3 – 5g Mộc hương; thấp nhiệt nặng gia Hoàng cầm, Trần bì Mỗi thứ từ 5 – 10g; Túc xác 3 – 5g, Tỳ hư gia Ô dược 5 – 10g.

– Hỗ trợ chữa trị tiêu chảy, lỵ mạn tính:

+ Kha tử tán: Mộc hương, Hoàng liên đều 5g Kha tử 10g, làm thuốc tán, mỗi lần uống 3 – 6g, ngày 3 lần với nước sôi nguội.

+ Kha lê lặc tán: Kha tử, nướng giòn đen tán thành bột mịn, dùng mỗi lần khoảng 4 – 6g, ngày 2 lần với nước cơm.

+ Kha tử bì tán: Kha tử, Cù túc xác 6g, Can khương 5g, Quất bì đều 10g. Làm thuốc bột mỗi lần uống 5 – 10g, ngày uống 3 lần với nước sôi nguội. Trị chứng tả lỵ thiên hàn.

+ Lấy 12 quả Kha tử, 6 quả sống, 6 quả đem nướng bỏ hạt sao vàng tán nhỏ. Nếu lỵ ra máu dùng nước sắc Cam thảo uống thuốc. Nếu lỵ ra mùi dùng uống cùng nước Chích thảo.

Ngoài ra có thể dùng khi đi công tác, du lịch lâu ngày. Bạn có thể mang theo quả Kha tử có thể giúp bạn phòng chống được các bệnh cảm lạnh, ho đỏ, ngộ độc thức ăn, chống táo bón …