Ô liên mẫu

Ô LIÊN MẪU – ĐIỀU TRỊ VIÊM KHÍ QUẢN MẠN TÍNH VÀ ĐAU KHỚP

Ô liên mẫu hay còn được biết đến với cái tên chân chim, mẫu kinh, hoàng kinh, ngũ trảo phong, cây ngũ trảo. Theo đông y, Ô liên mẫu có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết tán ứ, lợi niệu, tiêu thũng, trị viêm dạ dày, viêm ruột cấp tính và nôn mửa tiêu chảy. Cây có tên khoa học là Vitex negundo L, thuộc họ cỏ roi ngựa – Verbenaceae.

Ô liên mẫu chữa mụn nhọt, chống sưng tấy khớp, viêm họng, ghẻ lở, viêm thận, phù thũng

MÔ TẢ:

Cây ô liên mẫu thuộc loại cây thân gỗ nhỏ, cao khoảng 3 – 5 m. Có thân nhẵn hoặc đôi khi phủ một ít lông. Thân hình trụ, cành non có hình vuông, màu xám hoặc màu xám nâu.

Lá có hình chân chim, nhìn tổng thể giống như 5 cái móng chim. Lá mọc đối và chân vịt có 5 lá chét hình trái xoan. Lá dài 5 – 8 cm, rộng từ 3 – 4 cm và có gốc lá tròn. Đầu lá nhọn, bên ngoài mép lá có răng cưa. Mặt trên thì có màu xanh lục sẫm, còn mặt dưới được phủ một lớp lông mịn màu trắng bạc.

Hoa thường mọc ở đầu cành có màu tím nhạt hoặc màu tím lam. Mặt ngoài hoa có một lớp lông màu xám trắng hay xám nâu.

Quả mọng, có màu vàng đen hoặc đen. Đỉnh quả thường lõm, có đài bao bọc bên ngoài và bên trong chứa 4 hạt. Cây thường ra hoa vào tháng 11, kết quả từ tháng 5 – 7. ( không copy dưới mọi hình thức).

BỘ PHẬN DÙNG:

Quả, lá và rễ của cây ngũ trảo được sử dụng trong một số bài thuốc.

PHÂN BỐ:

Cây thường mọc hoang và được trồng ở nhiều ở gồm Lạng Sơn, Bắc Ninh, Thái Bình, Hà Tây, Hà Nội, Thanh Hóa, Ninh Bình, Quảng Ninh. Ngoài ra cây còn phân bố ở Trung Quốc, Ấn Độ, Lào, Campuchia, Malaysia, Lào và Việt Nam.

THU HÁI:

Người ta thường thu hái lá, rễ và vỏ quanh năm, còn quả và hạt thu hái vào mùa hè.

CHẾ BIẾN:

Sau khi thu hái lá và rễ về, dùng tươi hoặc phơi khô đều được. Còn quả và hạt đem phơi hoặc sấy khô.

BẢO QUẢN:

Bảo quản nơi thoáng mát, khô ráo và tránh độ ẩm cao, nơi nhiều mối mọt.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Theo các nhà khoa học thì trong lá ô liên mẫu tươi chứa 0.05% tinh dầu. Còn lá khô thì chứa một lượng alcaloid vừa phải, còn rễ chứa alcaloid, tinh bột, crôm và nhựa. Ngoài ra vỏ quả chứa cayratinin, delphilipin3- coumaroyl- sophorosid-5-monoglucosid.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, lá có vị cay, đắng the, tính bình và có mùi thơm đặc trưng. Quả thì có vị đắng, cay, tính ấm, còn rễ thì bổ và có tính mát.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng chống viêm, chữa sưng tuyến vú, đau nhức xương khớp. Điều trị viêm đường tiết niệu, tiểu ra máu, trị bệnh tim mạch và hen suyễn. Chữa mụn nhọt, chống sưng tấy khớp, viêm họng, ghẻ lở, viêm thận, phù thũng. Giúp lợi tiểu, chống ngứa, điều hòa kinh nguyệt, trừ giun, kích thích hệ thống tiêu hóa.

Giúp lợi tiểu, chống ngứa, điều hòa kinh nguyệt, trừ giun, kích thích hệ thống tiêu hóa.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Chữa cảm lạnh đau dạ dày và trúng nắng đau bụng:

Lấy 15g lá Ô liên mẫu tươi, 10g nghể nhẵn (đọt non), rồi đem đi sắc nước uống.

Trị đau lưng và đau khớp do phong thấp:

Dùng 30g rễ ngũ trảo, 15g lá lốt, 15g ngũ gia bì, đem sắc lấy nước. Sau đó đem chia làm 2 lần uống, mỗi ngày 1 thang và dùng liên tục trong 3 – 5 ngày.

Điều trị viêm khí quản mạn tính:

Lấy 15g quả Ô liên mẫu, 15g bồ công anh, 10g lá nhót, 6g trần bì. Rồi đem sắc uống, chia làm 2 lần uống, mỗi ngày 1 thang và dùng liên tục trong 5 – 7 ngày.

Khi bị trào ngược dạ dày và xuất huyết dạ dày:

Lấy 60g rễ Ô liên mẫu, 30g tiên hạc thảo, 1 con gà mái. Gà làm sạch, bỏ đầu, chân và nội tạng, rồi cho 2 vị thuốc vào bụng. Sau đó đem chưng cách thủy cho chín, bỏ bã thuốc và chia ăn vài lần trong ngày.