Ngũ linh tử

NGŨ LINH TỬ – TRỊ VIÊM LOÉT DẠ DÀY, ĐAU BỤNG KINH VÀ THỐNG KINH

Ngũ linh tử hay còn được biết đến với cái tên thảo linh chi, ngũ linh chi, hàn phần, hàn hiệu trùng phẩn, hàn hiệu điểu. Theo đông y, ngũ linh tử có tác dụng hoạt huyết chỉ thống, hóa ứ cầm máu, giải độc, trị đau kinh, bế kinh, băng lậu. Vị thuốc có tên khoa học là Faeces Trogopterum.

Ngũ linh tử trị đau loét dạ dày, hành tá tràng, ợ chua.

MÔ TẢ:

Ngũ linh tử thực chất là là phân khô của một loài sóc Trogopterus xanthipes Milne- Edwards thuộc họ Sóc bay (Petauristidae). Vị thuốc có màu nâu đen hay nâu xám, thường đóng thành cục và bóng nhuận. Nên chọn những phân không lẫn đất cát, không lẫn tạp chất và chưa thành hạt.

Căn cứ vào hình dáng không giống nhau, người ta chia ra làm ngũ linh tử khối (hay đường ngũ linh tử). Hay tán ngũ linh tử (ngũ linh tử vụn). ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Vị thuốc ngũ linh tử phân bố nhiều ở Trung quốc tại các tỉnh Hà bắc, Sơn tây, Cam túc. Ngoài ra ở nước ta chưa thấy xuất hiện và thường phải nhập từ nước khác.

THU HÁI:

Người ta thường lấy phân vào các tháng 10 – 12.

CHẾ BIẾN:

Sau khi lấy phân về, giã nhỏ hoặc thủy phi. Sau đó gạn bỏ nước đầu, để lắng lấy cặn rồi phơi khô tán bột (đối với dùng sống).

Đem nhặt bỏ những tạp chất, rửa đãi thật nhanh. Sau đó đem đi phơi khô tẩm rượu để một lúc rồi sao khô dùng.

BẢO QUẢN:

Để những nơi khô ráo, thoáng mát, tránh những nơi ẩm và tránh nóng.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Theo các nhà khoa học thì trong ngũ linh tử có nhiều chất nhựa, urê, acid uric và vitamin A.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, ngũ linh tử có vị ngọt, tính ôn.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị đau bụng kinh, băng huyết, rong huyết, rắn rết cắn. Trị đau loét dạ dày, hành tá tràng, ợ chua. Trị viêm gan virut, đau thắt ngực do khí trệ huyết ứ, vô sinh do nội mạc tử cung tăng sinh.

Ngũ linh tử trị viêm gan virut, đau thắt ngực do khí trệ huyết ứ

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Trị viêm loét dạ dày hành tá tràng:

Lấy 10g ngũ linh tử, 10g ô tặc cốt, 10g hương phụ, 6g diên hồ sách, 6g cam tùng, 3g hoàng liên. Thêm xuyên luyện tử, mộc hương, ô dược, nhũ hương, một dược mỗi vị 5g, rồi đem tất cả đi sắc nước uống.

Chữa trị cơn đau thắt ngực do khí trệ huyết ứ:

Dùng thảo linh chi, bồ hoàng với lượng bằng nhau. Sau đó đem đi tán thành bột mịn, mỗi lần uống 8 – 12g. Dùng bọc vải, đi sắc nước uống, mỗi ngày chia làm 2 lần uống.