NGÔ THÙ DU – TRỊ BỤNG ĐẦY, ĐAU DO HÀN

Ngô thù du là một vị thuốc quý trong đông y Trung hoa, vị thuốc này được sử dụng rất lâu đời trong lịch sử phát triển y học của quốc gia này ngày này vị thuốc này còn được nhiều quốc gia nhập về sử dụng trong đó có Việt Nam.

Ngô thù du trị các chứng đau do hàn như đau đầu, đau bụng

Ngô thù du hay còn được biết đến với những tên gọi khác như: Thực thù du, Đảng tử, Ngô du, Trà lạt…

Vậy Ngô thù du có tác dụng và cách sử dụng ra sao hãy cùng chúng tôi tìm hiểu các bạn nhé.

Mô tả cây:

Tên khoa học: Evodia rutaecarpa (Juss) Benth.

Họ khoa học: Cam (Rutaceae).

Cây cao chừng 2,5-5m. Cành màu nâu hay tím nâu, khi còn non có mang lông mềm dài, khi già lông rụng đi, trên mặt cành có nhiều bì khổng. Lá mọc đối, kép lông chim lẻ. Cả cuống và lá dài độ 15-35cm, hai đến 5 đôi lá chét có cuống ngắn. Trên cuống lá và cuống lá chét có mang lông mềm. Lá chét dài 5- 15cm, rộng 2,5-5cm, đầu lá chét nhọn, dài, mép nguyên, 2 mặt có lông màu nâu mịn, mặt dưới nhiều hơn, soi lên ánh sáng sẽ thấy những điểm tinh dầu. Hoa đơn tính khác gốc, đa số những hoa nhỏ tụ thành từng tán hay đặc biệt thành chùm. Cuống hoa trông to thô có nhiều lông, màu nâu mềm. Hoa màu vàng trắng, hoa cái lớn hơn hoa đực.

Bộ phận dùng:

Quả chín phơi khô.

Phân bố và thu hái:

Là loài cây mọc hoang. Ở nước ta đã phát hiện cây mọc ở một số tỉnh miền bắc giáp Trung Quốc như Cao bằng, Lạng Sơn nhưng số lượng quá ít không đáp ứng nhu cầu sử dụng trong nước, cây được phát hiện nhiều ở Trung Quốc và có lịch sử lâu đời ở quốc gia này hiện nay vị thuốc Ngô Thù Du vẫn phải nhập từ Trung Quốc.

Vào khoảng tháng 9 – 10 hàng năm khi quả gần chín có màu xanh hoặc vàng xanh, chưa tách ra người ta tiến hành thu hoạch đem chế biến bằng cách phơi hoặc sấy khô sản phẩm thu được là vị thuốc Ngô Thù Du đem bảo quản nơi khô ráo khó mốc mọt như cần đậy kín để lưu giữ mùi hương.

Thành phần hóa học:

Evoden, Ocimene, Evodin, Evodol, Gushuynic acid, Evodiamine, Rutaecarpine, Wuchuyine, Hydroxyevodiamine, Evocarpine, Isoevodiamine, Evodione, Evogin, Rutaevin (Trung Dược Học).

Trong Ngô thù có trên 0,4% tinh dầu. Trong tinh dầu có Evoden C11H16, Evodin hoặc Obakulacton C26H30O8, Oximen O10H10 và3 alcaloid: Evodiamin C19H17N3O, Rutaecacpin C18H18N3O và Wuchuyin C13H13N3O (J. Amer, Pharm. Ass 1933, 22 : 716).

Tính vị, quy kinh:

– Vị cay, đắng tính nóng hơi độc.

– Quy kinh vào tỳ, vị, can, thận.

Công dụng:

Chữa ăn uống không tiêu, nôn mửa, đau bụng ỉa lỏng, cước khí, đau đầu. Còn dùng trong trường hợp mình mẩy tê đau, lưng chân yếu, cảm sốt lạnh, đau răng, miệng lưỡi lở ngứa.

Ngày dùng 1-3g dạng bột, hoặc 4-6g dạng thuốc sắc, chia 3-4 lần.

Ngô thù du chữa nôn mửa, đi ỉa

Một số bài thuốc ứng dụng lâm sàng:

1. Chữa nôn mửa, đi ỉa:

Ngô thù du 5g, can khương 2g, nước 200ml, sắc còn 100ml, chia 3 lần uống trong ngày.

2. Giúp tiêu hóa:

Ngô thù du 2g, Mộ hương 2g, Hoàng liên 1g, tất cả tán bột, trộn đều, chia 3 lần uống trong ngày.

3. Đau nhức răng:

Quả Ngô thù du tán nhỏ, ngâm rượu, ngậm lâu rồi nhổ đi.

4. Trị nôn do hàn khí nghịch lên:

Ngô thù du 5g, Đảng sâm 10g, Đại táo 10g, Sinh khương 20g. Sắc uống ấm.

5. Trị các chứng đau do hàn như đau đầu, đau bụng, cước khí:

Ngô thù du 5g, Đảng sâm 10g, Đại táo 10g, Sinh khương 20g. Sắc uống ấm.

6. Trị dạ dày đau, bụng đau kèm đau ngực sườn, nôn, ợ chua, miệng đắng:

Hoàng liên (tẩm nước Gừng, sao) 6 phần, Ngô thù du (ngâm nước muối) 1 phần. Sấy khô, tán bột, làm viên. Mỗi lần uống 3-6g.

7. Trị bụng đầy, đau do hàn:

Ngô thù du 6g, Binh lang, Mộc qua đều 10g. Sắc uống ấm.

8. Trị bụng đau quặn từng cơn:

Ngô thù 4g, Tiểu hồi 3g, Mộc hương 5g, Xuyên luyện tử 10g. Sắc uống ấm.

9. Trị miệng lở loét:

Ngô thù, tán nhuyễn, thêm dấm vừa đủ, trộn đều cho sền sệt, đắp vào huyệt Dũng tuyền ở lòng bàn chân. 24 giờ sau, lấy ra. Trị 256 ca, khỏi 247, đạt tỉ lệ 96,48%.

10. Trị chàm (thấp chẩn):

Ngô thù du (sao) 40g, Mai mực 30g, Lưu hoàng 8g. Tán bột mịn. Chàm ướt, dùng bột khô bôi, Chàm khô, trộn thuốc bột với dầu Thầu dầu hoặc dầu Mù u, bôi ngày 2 ngày một lần, bôi xong, dùng vải bọc lại. Đã trị 1100 ca, kết quả trên 95%.