Nắp ấm

NẮP ẤM – ĐIỀU TRỊ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG, SỎI ĐƯỜNG TIẾT NIỆU, CỔ HỌNG KHÔ RÁT

Nắp ấm hay còn gọi là cây bình nước, nắp bình cất, trư lung thảo, bình nước kỳ quan, cây bắt mồi. Theo đông y, nắp ấm có tác dụng tiêu viêm, thanh nhiệt, hạ huyết áp, tiêu đờm, chữa viêm gan gây vàng da, đau dạ dày. Cây có tên khoa học là Nepenthes mirabilis (Lour.) Druce, thuộc họ Nắp ấm – Nepenthaceae.

Nắp ấm chữa phù nề, giải độc tiêu viêm, kiết lỵ, bệnh tiểu đường.

MÔ TẢ:

Nắp ấm thuộc loại dây leo lâu năm, thân thảo hay bán thảo. Chiều dài thân từ 2 – 3 m và đường kính khoảng 5 cm. Cây có thể mọc leo lên thân của cây khác hoặc trườn dài trên mặt đất. Ở môi trường tự nhiên trong các rừng sâu, loài cây này có thể dài hơn 20 m.

Lá hình bầu dục có cuống dài, ôm gọn vào thân. Chiều dài khoảng 10 cm, phần trên tạo thành một cuộn dây uốn cong dài 15 cm. Đầu biến thành một cái bình, giống như hoa, nhưng thực chất lại không phải là hoa.

Bình nắp ấm có hình trụ, hơi phồng to ở phía gốc. Nhỏ dần về phía đầu, trên miệng mình có nắp đậy. Mặt trên nắp trơn, còn mặt dưới có nhiều phiến. Phần gân phân phối đều khắp tất cả mặt lá.

Trong bình tiết ra một chất nhầy, có tác dụng thu hút và tiêu hóa thức ăn. Khi côn trùng bay vào bình, miệng bình sẽ đóng lại. Chất nhầy sẽ tiết ra làm dính cánh và chân côn trùng. Sẽ khiến côn trùng không thể bay, rồi bị tiêu hóa dần dần.

Hoa mọc thành các chùm, thưa, chia thành hoa đực và cái. Trong hoa có cột nhị dài, khoảng 16 – 20 bao phấn cong. Xếp thành 2 dãy, quả năng, dài và mảnh. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Loại cây này thường mọc hoang ở chân các núi đá vôi tỉnh miền Trung và Nam Bộ. Tại Khánh Hòa, Bà Rịa Vũng Tàu, Bình Dương, Kiên Giang, Bình Thuận. Cây thường được tìm thấy ở.

Còn ở miền Bắc, cây xuất hiện với số lượng nhỏ ở huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

BỘ PHẬN DÙNG:

Toàn thân được sử dụng để điều chế thuốc.

THU HÁI:

Mùa hoa rơi vào tháng Giêng, đây là thời điểm tốt để thu hoạch. Còn các bộ phận khác có thể thu hái quanh năm.

SƠ CHẾ:

sau khi đem về, rửa sạch đất cát, cắt thành những mẩu ngắn khoảng 2 – 3 cm. Sau đó đem tất cả đi phơi cho khô, cất đi dùng dần.

BẢO QUẢN:

Lưu giữ ở nơi thoáng mát, tránh côn trùng, thỉnh thoảng mang phơi nắng.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Nghiên cứu cho thấy dịch của cây có dạng nước hoặc siro. Chất nhớt, có tính đàn hồi, thường dùng để thu hút và tiêu diệt côn trùng. Thành phần chính gồm Flavonoid, Glycoside, Phenol, Axit Amin, Đường và Bismuth.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, nắp ấm có tính mát, hơi nhạt, hơi ngọt và có tính hàn.

QUY KINH:

Dược liệu đi vào phổi, túi mật và dạ dày.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng chữa viêm gan gây vàng da, đau dạ dày. Trị viêm loét dạ dày tá tràng, sỏi đường tiết niệu, tăng huyết áp. Điều trị ho gà, ho lạnh, các bệnh lý về phổi. Chữa phù nề, giải độc tiêu viêm, kiết lỵ, bệnh tiểu đường. Điều trị đái tháo đường, sỏi đường tiết niệu, cổ họng khô rát.

Nắp ấm điều trị ho gà, ho lạnh, các bệnh lý về phổi.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Điều trị đái tháo đường, cổ họng khô rát:

Cần có 30g nắp ấm, 25g giảo cổ lam, 25g thiên môn đông. Đem đi nấu cùng 3 lít nước, giữ lửa vừa đun trong vòng 20 phút. Chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày, dùng liên tục từ 1 – 3 tháng.

Chữa sỏi đường tiết niệu, sỏi thận:

Chuẩn bị 30g nắp ấm, 20g dây bòng bong, 12g thương nhĩ tử, 12g bạch tật lê. Cùng với 6g trần bì, 6g mộc hương, rồi đem các vị đi nấu cùng 1.500 ml nước, đến cạn còn 600 ml.

Chia làm 3 lần uống trong ngày và uống đều trong 30 ngày.

Điều trị vàng da do viêm gan:

Lấy 30g nắp ấm, 30g mã đề, 30g kim tiền thảo đi sắc nước uống trong ngày.

Trị tiêu chảy, tiêu ra phân loãng:

Đem nấu cây nắp ấm, uống hết trong ngày.

Giúp thanh nhiệt, mất nước và hỗ trợ lợi tiểu:

Dùng 15g nắp ấm, đi đun sôi uống thay nước trong ngày.

Điều trị ho khan và đau tức phổi:

Lấy 30g nắp ấm, cùng 2 – 3 quả dưa leo, nấu cùng hai bát nước, đến cạn còn 1 bát, uống khia còn nóng.