Mướp

MƯỚP – ĐIỀU TRỊ BỆNH TRĨ ĐI NGOÀI RA MÁU VÀ XƯƠNG KHỚP ĐAU NHỨC

Mướp hay còn gọi là mướp ta, có công dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết thông lạc, lợi niệu tiêu thũng, chỉ huyết, thanh nhiệt giải độc, hoá đàm chỉ khái. Cây có tên khoa học là Luffa cylindrica (L.) thuộc họ Bầu bí – Cucurbitaceae.

Mướp diệt giun sán, điều trị bệnh cao huyết áp, chữa viêm mũi.

MÔ TẢ:

Mướp thuộc loại thảo thân leo, có lá mọc so le, dạng tim. Chứa khoảng 5 – 7 thùy, ngoài ra có nhiều răng không đều.

Hoa đơn tính, hoa đực thường tập trung thành chùm dạng chùy. Còn các hoa cái thì mọc riêng lẻ.

Chiều dài của quả lên tới 25 – 30cm, nếu trong điều kiện thích hợp thì có thể hơn. Quả có chiều rộng từ 6 – 8cm, có dạng trụ thuôn. Khi già thì quả sẽ khô lại và ở trong chứa nhiều xơ dai.

Bên trong quả gồm nhiều các hạt dẹp có dạng hình trứng. Cây có mùa hoa quả vào tháng 8 – 10 hàng năm. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây có nguồn gốc từ Bắc Phi, được trồng phổ biến ở khắp nước ta.

BỘ PHẬN DÙNG:

Xơ Mướp ( Retinervus Luffae Fructus) gọi là Ty qua lạc. Quả tươi (Fructus Luffae) Sinh ty qua, lá, dây, rễ, hạt được dùng phổ biến.

THU HÁI:

Ta có thể thu hái quanh năm, thường dùng quả non để nấu canh hay xào ăn. Còn quả già nhiều xơ, thì bỏ vỏ ngoài cùng hạt, chỉ dùng xơ mướp.

CHẾ BIẾN:

Tùy theo mục đích sử dụng mà mỗi bộ phận được dùng ở dạng tươi hoặc khô.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Các nhà khoa học cho biết trong quả chứa chất đắng, saponin, chất nhầy, xylan. Cùng nhiều mannan, galactan, lignin, mỡ, protein 1,5%. Trong quả tươi gồm nhiều choline, phytin. Cùng các acid amin tự do như lysin, arginin, acid aspartic, glycin, threonin. Với acid glutamic, alanin, tryptophan, phenylalanin và leucin.

Trong hạt có một chất đắng gọi là cucurbitacin B và một saponin đắng. Chất đắng này kết tinh khi thuỷ phân cho acid oleonolic và một sapogenin trung tính.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, các bộ phận của mướp có vị sau:

Quả: Tính mát cùng vị ngọt

Lá: Vị hơi chua, đắng và tính hàn.

Thân dây, hạt, rễ, xơ mướp: Tính bình, hơi ngọt

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị viêm mũi mãn tính, suy giảm khứu giác, trị viêm xoang. Trị bệnh ho gà, tê mỏi tay chân, bồi bổ gân xương. Điều trị bệnh trĩ đi ngoài ra máu, chữa ho nhiệt, nhiều đờm đặc, khó khạc. Điều trị bệnh ho, lên cơn hen kéo dài, viêm họng.

Diệt giun sán, điều trị bệnh cao huyết áp, chữa viêm mũi. Trị nổi mụn nhọt, đổ máu cam do phế nhiệt. Đau nhức thần kinh, chữa đàm trệ, khí huyết hư.

Giúp làm mạnh gân xương cho người già, hạ sốt, giảm đau đầu. Điều trị rôm sảy, bỏng da, dị ứng, bệnh giời leo. Chữa bệnh nước ăn chân, da nổi mụn trứng cá.

Mướp điều trị bệnh trĩ đi ngoài ra máu, chữa ho nhiệt, nhiều đờm đặc, khó khạc.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Điều trị bệnh viêm mũi mãn tính ( biểu hiện chảy dịch đục vàng, suy giảm khướu giác:

Cách 1: Cần có 15g dây mướp hương, 30g cuống cắt từ quả dưa hấu, 0,6g băng phiến. Đầu tiên đem dây mướp và cuống dưa hấu đem đốt cháy thành than. Sau đó tán thành bột rồi trộn cùng với bột băng phiến. Mỗi ngày dùng một lượng nhỏ bột thuốc hít vào mũi.

Cách 2: Dùng 1 đoạn dây mướp 1 mét từ gốc lên, đem đốt tồn tính. Tán bột mịn, mỗi ngày dùng 5g uống với rượu ấm.

Trị viêm xoang:

Đem sao vàng mướp khô lên cho teo lại rồi tán thành bột mịn. Mỗi ngày lấy 6g pha với nước ấm uống vào buổi sáng trước khi ăn. Sau nửa tiếng mới được dùng bữa sáng.

Thực hiện đều đặn trong 8 ngày các triệu chứng sẽ thuyên giảm rõ rệt.

Chữa bệnh ho gà:

Dùng dây mướp ép lấy nước cốt, trộn thêm 2 thìa mật ong nguyên chất hoặc đường phèn rồi hấp cách thủy dùng lúc ấm.

Trị tê mỏi tay chân giúp bồi bổ gân xương:

Cần có 1 nắm hạt mướp hương, 2 nắm gạo tẻ, 3 – 4 cặp chân gà ta. Đầu tiên, sơ chế sạch các nguyên liệu, rồi đem đi hầm nhừ thành cháo. Một tuần ăn khoảng 2 lần là được.

Khi bị trĩ đi ngoài ra máu:

Chuẩn bị 30g hoa mướp hương, nấu nước uống hàng ngày.

Chữa ho nhiệt, nhiều đờm đặc, khó khạc:

Sử dụng 10 hạt mướp giã nát và 16g lá mướp, đem nấu nước uống làm 3 – 4 lần trong ngày.

Lưu ý khi dùng:

Không dùng dược liệu trong trường hợp:

Tỳ vị kém, nam giới mắc bệnh liệt dương.

Người hay bị đau bụng, tiêu phân lỏng nát nhiều lần trong ngày.

Người bị dị ứng với bất cứ thành phần nào của mướp hương.

Trường hợp dùng làm thuốc đắp ngoài hoặc uống tươi. Ta cần rửa sạch, ngâm với nước muối pha loãng trước khi điều chế.