Mộc hồ điệp

MỘC HỒ ĐIỆP – CHỮA HO LÂU NGÀY

Mộc hồ điệp trong dân gian còn được gọi với nhiều tên khác nhau như: So Đo Thuyền, Lin May, núc nác, Ung Ca. Đây là loài cây thân gỗ mọc hoang, quả Mộc hồ điệp có thể vừa làm thức ăn và cũng là một vị thuốc ăn có vị đắng, ngọt. Hạt và vỏ cây có thể dùng làm thuốc chữa được rất nhiều bệnh.

Mộc hồ điệp tăng cường sức đề kháng của cơ thể

Mô tả:

Mộc hồ điệp (núc nác) là loài cây mọc hoang dại khắp nơi. Thường mọc ở vùng rừng núi có thể cao tới 25 – 30m tùy vào môi trường phát triển, ít phân nhánh, vỏ dày có mà xám tro. Lá to 2- 3 lần kép lông chim; hoa màu đỏ tím, to mẫm, mọc thành chùm ở đầu cành. Dài tới 1m, 5 nhị trong đó có một nhị nhỏ hơn. Quả nang to, dài tới 50-80 cm, rộng 5-7 cm. Trong chứa hạt, bao quanh có một màng mỏng, bóng và trong, hơi thành hình chữ nhật.

Tên khoa học: Oryxylum indicum(L.). Vent hoặc tên khác là Bigninia indica L. Calosanthes indica Blume.

Phân bố:

Loài phân bố từ Xri Lanca tới Ấn Độ qua Himalaya, Nam Trung Quốc, Đông Nam Á châu tới Philippin, các đảo Xêlép và Timo.

Ở nước ta, cây mọc hoang ở rừng thường xanh và có khi trong các quần hệ thứ sinh. Những vùng thấp ẩm ướt, tới độ cao 900m. Cũng có nhiều nơi gây trồng, trồng bằng hạt hoặc bằng cành vào mùa xuân.

Bộ phận dùng:

Quả: Quả mộc hồ điệp (ung ca) dùng làm thức ăn giúp bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng của cơ thể.

Cách dùng: chọn quả không quá non, không quá già. Đem nướng trên than hồng cho chín mềm cạo sạch lớp cháy bên ngoài vỏ thái nhỏ trộn với thịt heo đã luộc chín làm nộm quả ăn có vị hơi đắng. Nhai kỹ sẽ thấy ngọt.

Bộ phận dược liệu:

+ Vỏ mộc hồ điệp (Cortex Oroxyli) là vỏ thân phơi hay sấy khô của cây Núc nác. Dược liệu có màu nâu nhạt, trên có rất nhiều sẹo của cuống lá cũ. Và rất nhiều những đám nhỏ nổi lên, mặt trong khi còn tươi có màu vàng nhạt, không mùi, vị đắng, hơi hắc.

+ Hạt mộc hồ điệp (Semen Oroxyli) là hạt phơi hay sấy khô của cây mộc hồ điệp. Hạt mộc hồ điệp hình bầu dục, rất mỏng, dẹt ba phía vỏ ngoài phát triển thành màng rất mỏng trông như cánh bướm. Màu trắng nâu nhạt, có những đường gân từ hạt tỏa ra. Chiều dài cả hạt và cánh từ 4-7 cm, rộng 2.5-4 cm. Hạt làm thuốc có tên Mộc hồ điệp (mộc là gỗ, cây; Hồ điệp là con bướm). Vì hạt trong giống như con bướm bằng gỗ.

Công dụng mộc hồ điệp :

Sử dụng hạt mộc hồ điệp để chữa ho lâu ngày, viêm khí quản, đau dạ dày.

Hạt mộc hồ điệp có tác dụng tẩy xổ và có thể điều trị nhiễm trùng cổ họng và tăng huyết áp khi dùng đường miệng.

Bột nhão hạt dùng để bôi, điều trị nhọt và vết thương. Nó cũng được sử dụng để chữa các chứng rối loạn dạ dày khác nhau.

Vỏ mộc hồ điệp chữa tiêu chảy, lỵ, là thuốc bổ chát. Chữa dị ứng bệnh ngoài da, còn dùng để nhuộm màu vàng.

Mộc hồ điệp dùng làm thuốc chữa được rất nhiều bệnh

Đối với đông y:

– Hạt Mộc hồ điệp nhuận phế, chỉ khát, chỉ thống. Bình can dùng trong những trường hợp ho hen không ngừng, đau dạ dày, đau bụng, vết loét không liền miệng. Ngày uống 2 đến 3 g dưới dạng thuốc sắc (để chữa ho) hay sấy khô tán nhỏ (chữa bệnh đau dạ dày). Dùng ngoài tán bột rắc lên vết lở loét mụn nhọt vỡ lâu ngày không liền miệng.

– Vỏ Mộc hồ điệp tính khổ, hàn, quy vào kinh bàng quang, tỳ. Công năng thanh nhiệt, lợi thấp, dùng trị hoàng đản mẩn ngứa dị ứng. Viêm họng, đái buốt, đái đục, đái đỏ do bàng quang thấp nhiệt. Ngày dùng 2- 3 g, dạng thuốc bột hoặc 8 – 16 g dạng thuốc sắc. Đối với người hư hàn gây đau bụng, đầy bụng tiêu chảy không dùng.