Mã an diệp

MÃ AN DIỆP – CHỮA ĐAU DO PHONG THẤP VÀ BONG GÂN TRẬT KHỚP

Mã an diệp có tên gọi khác là dương đề đằng, hồ điệp phong, phong dương đằng, mộc dạ quan môn, dạ hợp diệp. Theo đông y, mã an diệp có tác dụng thanh nhiệt nhuận phế, liễm âm an thần, trừ thấp sát trùng. Cây có tên khoa học là Bauhinia brachycarpa Wall. ex Benth., thuộc họ đậu Leguminosae. Bên cạnh đó cây còn có tên tiếng Trung là 马鞍木.

Mã an diệp chữa đi lị, đi ngoài lỏng, chảy máu trong dạ dày, trẻ con sán khí.

MÔ TẢ:

Mã an diệp thuộc loại cây thường xanh, thân thẳng, chiều cao trung bình trên 1m. Cây có cành nhỏ, góc cạnh, khi còn non có lông ngắn về sau lông sẽ rụng dần.

Lá mọc xen nhau, chiều dài từ 6 – 16mm, chứa vi lông mềm. Lá này dai như giấy, dạng hơi tròn méo. Chiều dài từ 3 – 6cm và rộng khoảng 4 – 7cm. Ở phía đỉnh sẽ có 1 khe lõm, chia lá làm 2 phần. Phần đáy lá có dạng tim hoặc hình tròn. Phía mặt bên trên thì không lông, còn mặt dưới lại có lông ngắn mềm có màu nâu. Lông gần giống cái đinh, từ đáy lá xuất ra từ 7 – 9 gân mạch.

Cụm hoa dạng hình ô, mọc kín ở đỉnh cành hay mọc đối xứng với lá. Hoa có cành ngắn, phiến nụ gần giống hình tuyến. Phần nụ hoa này có dạng bầu dục tròn và chứa nhiều lông mềm.

Đài:

Ống đài ngắn, chiều dài trung bình khoảng 2mm, mỗi đài gồm 2 cánh. Mỗi bông chứa 5 cánh hình kim bảng, màu trắng. Mỗi cánh đều có vuốt, liên vuốt dài khoảng 7 – 8mm.

Phần gân có dạng cánh, gồm 10 thù nhị đực, 5 dài 5 ngắn. Chỉ nhị mọc xa, dài 6mm, dạng sợi và không có lông. Bao phấn dạng đinh, có khe dọc, bầu nhụy có cọng, lông dài mà mềm. Chứa nhiều phôi châu, trụ đầu hình khiên, mọc ở ngọn.

Quả đậu tròn dài, dẹp, dai, chiều dài từ 5 – 7cm và rộng hơn 1cm. Phía trên quả lồi hạt bên trong và đỉnh có mỏ. Quả khi chín sẽ khô nứt ra, khi còn non lại có lông ngắn mềm mịn. Trong quả chứa tới 2 – 4 hạt màu nâu, dạng noãn, phẳng và trơn bóng.

Cây ra hoa bắt đầu từ tháng 5 đến giữa tháng 7, còn quả sẽ kết giữa tháng 8 kéo dài đến đầu tháng 10. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây sinh trưởng và phát triển ở độ cao từ 800 – 2200m so với mặt nước biển. Xuất hiện chủ yếu tại các vùng đồi núi, bãi cỏ rộng. Loại thực vật này được tìm thấy nhiều ở các tỉnh Hiệp Tây, Cam Túc, Hồ Bắc, Quảng Tây, Quý Châu của Trung Quốc.

Hiện nay loại cây này vẫn chưa được khai thác phổ biến ở nước ta.

BỘ PHẬN DÙNG:

Rễ, cành lá được dùng nhiều.

THU HÁI:

Thời điểm thu hoạch rễ, cành lá thích hợp nhất là vào đầu hè và cuối thu.

BÀO CHẾ:

Ta có thể dùng tươi hoặc đem đi sấy khô kết hợp với các vị thuốc khác.

TÍNH VỊ:

Theo y dược cổ truyền, rễ và cành lá có vị đắng, hơi chát và có tính bình.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng thanh nhiệt nhuận phế, liễm âm an thần, trừ thấp sát trùng. Chữa hoa mắt, tâm quý, thất miên, chóng mặt, ù tai. Chữa tự hãn, di tinh, ho lâu ngày, loa lịch. Điều trị thấp chẩn, ghẻ lở, ung nhọt hóa mủ. Chữa đi lị, đi ngoài lỏng, chảy máu trong dạ dày, trẻ con sán khí. Chữa đau do phong thấp, bong gân trật khớp và bỏng lửa.