Kinh tam lăng

KINH TAM LĂNG – CHỮA TRỊ TÍCH TỤ, BỤNG ĐẦY, NGỰC ĐẦY

Kinh tam lăng có tác dụng bổ máu, giảm ứ trệ, hoạt khí và giảm đau. Tên gọi khác là Hắc tam lăng, tam lăng, Cồ nốc mảnh, Lòng thuyền. Tên khoa học là Seipus yagara Ohwi. Thuộc họ khoa học: Họ Cói (Cyperaceae).

Kinh tam lăng chữa trị tích tụ, bụng đầy, ngực đầy, hoành cách môn bị ngăn nghẹn

Mô tả:

Kinh tam lăng là cây thảo sống lâu năm, thuộc loài cây thân rễ, thân cao khoảng 6-7cm và to khoảng 1-2cm. Lá tam lăng hình dải, dài khoảng 45-60cm, rộng khoảng 5-7cm, màu lục và có nhiều gân. Cuống lá dài khoảng 20-30cm. Cụm hoa trên cuống dài khoảng 20-25cm, có đầy lông. Hoa mọc thành cụm với 10-20 hoa có cuống 1-2,5cm, chùm cao 8-10cm và có lông. Hoa tam lăng có đường kính 2,5cm, phiến hoa cao 1cm, có 6 nhị và bầu đầy lông. Quả có hình bầu dục, dài 2cm và ra hạt nhiều. Tam lăng ra hoa vào tháng 4-7.

Phân bố:

Kinh tam lăng phân bố ở Nam Trung Quốc, Nêpan, Việt Nam. Ở Việt Nam vị thuốc này mọc tự nhiên và được trồng ở khắp nơi trên đất nước ta.

Bộ phận dùng:

Thân rễ gọi là củ, bề ngoài có màu tro nhợt, mịn cứng chắc.

Ngoài ra còn có loại hắc Tam lăng (Sparganium recemosum Huds). Thuộc họ hắc Tam lăng (Sparganiaceae) hình nhọn hơn kinh Tam lăng, cũng có thể dùng thay thế.

Bào chế:

Sau khi thu hái củ của cây tam lăng, loại bỏ hết lá, rễ xơ. Sau đó phơi hay sấy khô là tam lăng sống. Nếu đem tam lăng trộn giấm sao lên cho có màu thâm thì đó là tam lăng chế giấm.

Bảo quản:

Kinh tam lăng dễ mốc mọt nên cần để vào chỗ khô ráo và kín, trước mùa đem phơi kỹ.

Thành phần hóa học:

Trong có chứa tinh dầu, tinh bột và một số chất khác chưa nghiên cứu.

Tính vị:

Có vị đắng và tính ôn.

Quy kinh:

Can và tỳ.

Công dụng:

Bổ máu và giảm ứ trệ, hoạt khí và giảm đau.

Chủ trị:

– Khí trệ huyết ứ biểu hiện như: vô kinh, đau bụng hay đầy bụng và thượng vị.

– Thực tích, khí trệ biểu hiện như đau, chướng bụng và thượng vị.

Liều dùng:

Ngày dùng 3 – 10g

Trị viêm gan siêu vi, gan lách to

Một số bài thuốc:

Chữa trị tích trệ bụng đầy chướng:

Kinh tam lăng 8g, Ba đậu 5 hột, Mạch nha 8g, Mộc hương 8g. Sa nhân 8g, Trần bì 8g, Trần mễ 40g, Ba đậu đem sao với Trần mễ rồi bỏ Ba đậu đi. Tán bột làm viên. Ngày uống 8–12g.

Chữa trị tích tụ, bụng đầy, ngực đầy, hoành cách môn bị ngăn nghẹn:

Binh lang 40g, Cam thảo nướng 60g, Chỉ xác 40g, Mộc hương 40g. Quan quế 40g, Tam lăng 120g, Thanh bì 40g. Tán bột: Mỗi lần dùng 4g với nước 150ml. Sắc đến khi còn 100ml, uống lúc còn ấm.

Trị phụ nữ tắt kinh do huyết ứ:

Kinh tam lăng, Nga truật, Quán chúng, Tô mộc mỗi vị đều 8g. Đương quy 12g, Thục địa 16g. Hồng hoa, Huyết kiệt, Nhục quế, Mộc hương mỗi vị đều 6g. Sắc nước uống.

Chữa phụ nữ tự nhiên mất kinh vài tháng:

Đương quy 14g, Xuyên khung 14g, Bạch thược 14g, Đảng sâm 12g, Đơn bì 12g. Quế chi 12g, Kinh tam lăng 12g, Nga truật 12g, Ngưu tất 12g, Cam thảo 4g. Sắc uống 4-6 thang.

Trị viêm gan siêu vi, gan lách to:

Kinh tam lăng, Miết giáp, Đương qui, Bạch thược đều 12g. Nhân trần, Kim ngân hoa đều 20g. Sài hồ, Hồng hoa đều 8g, chế thành thuốc nước hoặc thuốc chích. Thuốc sắc mỗi ngày 2 lần. Thuốc chích bắp mỗi lần 2ml, ngày 1 lần, 3 tháng là 1 liệu trình.