Huyền đài

HUYỀN ĐÀI – TRỊ SỐT CAO, MẤT NƯỚC

Huyền đài trong đông y còn được biết đến với rất nhiều tên gọi khác được ghi chép lại trong các cuốn sách về y học như: Trọng đài, Chính mã, Huyền sâm, Lộc trường, Quỷ tàng, Đoan, Trục mã, Phức thảo, Dã chi ma, Hắc sâm, Nguyên sâm.

Huyền đài dùng làm thuốc chữa sốt nóng, nóng âm ỉ

Mô tả:

Huyền đài là cây thuốc quý, loài cây thân thảo, sống nhiều năm, thân cây vuông cao độ 1,7-2,3m, lá màu tím xanh. Lá mọc đối có cuống hình trứng dài, đầu nhọn vát, rìa lá có răng cưa, màu xanh nhạt. Cây ra hoa mùa hè. Hoa tự xếp thành hình chùy tròn, ống tràng hoa hình chén, cánh hình môi, chia làm 5 thùy, màu tím xám dài ngắn, 5 thùy. Quả bế đôi hình trứng. Hạt nhỏ bé, nhiều hạt màu đen, rễ to mập nhưng hơi cong. Dài độ 10-20cm, giữa rễ củ phình lớn, hai đầu củ hơi thon, nói chung mỗi gốc có 4-5 củ mọc thành chùm, lúc tươi vỏ màu trắng hoặc vàng nhạt, sau khi chế biến vỏ ngoài màu nâu nhạt bên trong màu đen, mềm dẻo.

Huyền đài chia làm 2 loại thường được sử dụng là Thổ huyền sâm và Qủng huyền sâm ngoài ra còn có 1 loại mọc hoang được gọi là Dã huyền sâm.

Bộ phận dùng làm thuốc là:

Rễ vẫn gọi là củ khô, hình trụ, chính giữa phình lớn, phía dưới thuôn nhỏ lần. Ở phía trước gốc có cổ hẹp lại, phía trên có nuốm phình lớn. Rễ dài từ 12-15cm, rộng chừng 21mm, 25mm, mặt ngoài biểu hiện màu nâu đất. Có nếp nhăn sâu rõ ràng và các bì khổng dài ngang màu đất sét, nếp nhăn nằm ngang tương đối ít.

Có khi cũng có thể thấy sẹo của nhánh rễ bị đứt ngang, chất cứng dẻo, khó bẻ gãy. Mặt cắt ngang mềm màu đen nhiều thịt, đầu ướt như keo khói đèn hoặc Thục địa. Ở chính giữa hơi biểu hiện dạng xơ, phía ngoài cùng có lớp bần mỏng. Phía trong có nhiều vân tỏa ra (bó libe gỗ). Bột màu đen, nhạt, vị hơi ngọt mặn.

Huyền đài dùng trị táo bón, mụn nhọt, lở loét

Thu hái huyền đài:

Hằng năm vào khoảng tháng vào khoảng từ tháng 7 – 11. Người ta thu hái Huyền sâm khi cây đã lụi tàn, lúc này sẽ cho củ tốt và nhiều chất nhất. Thu hoạch huyền sâm phải có từ 2 năm tuổi trở lên.

Công dụng:

Huyền đài thường dùng làm thuốc chữa sốt nóng, nóng âm ỉ. Sốt về chiều, khát nước, chống viêm, điều trị bệnh tinh hồng nhiệt, viêm họng, viêm thanh quản. Viêm miệng, viêm lợi, viêm kết mạc. Còn được dùng trị táo bón, mụn nhọt, lở loét.