Dây khai

DÂY KHAI – GIÚP MÁU HUYẾT LƯU THÔNG, DA DẺ HỒNG HÀO VÀ CHỮA VIÊM XOANG MŨI

Dây khai hay còn được dân gian ta gọi với cái tên dây vàng hoan, dây cổ rùa, dây họng trâu, rễ khai. Theo đông y, dây khai có tác dụng Chữa vết thương phần mềm, phong thấp, đau nhức gân xương, sưng giập, tụ máu, bầm tím. Cây có tên khoa học là Coptosapelta tomentosa (Blume) Vahl. ex Heyne var. dongnaiense (Pit.) Phamh., thuộc họ Cà phê – Rubiaceae.

Dây khai có tác dụng chữa tê thấp, đau mình mẩy, lưng gối nhức mỏi, sưng giập

MÔ TẢ:

Dây khai thuộc loại cây leo dài khoảng 5 – 10m, cành tròn màu xám và có lông mịn. Về sau chuyển dần sang màu nâu sẫm và nhẵn bóng.

Lá mọc đối, nguyên hình trái xoan hoặc thuôn, dài khoảng 4 – 9cm, rộng từ 3 – 6cm. Có gốc tròn, chóp nhọn có lông trên các gân ở mặt dưới và lá kèm rụng sớm.

Cụm hoa ở ngọn, hình xim dài 6 – 8cm và được bao phủ một lớp lông. Hoa có màu vàng tươi và có mùi thơm hơi hắc.

Quả nang có núm nhọn ở đầu, nhẵn, chia 2 – 3 mảnh, Chứa nhiều hạt có cánh và cây roa tháng 9 -12, quả tháng 1 – 4. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây có nguồn gốc ở Đông Nam Á, thường gặp ở các rừng mưa nhiệt đới, ở ven rừng, bờ nương rẫy. Ở nước ta, cây phân bố chủ yếu ở Thừa Thiên – Huế, Quảng Nam – Đà Nẵng, Bình Định, Phú Yên, Gia Lai, Kontum, Đắc Lắc, Ninh Thuận, Đồng Nai.

BỘ PHẬN DÙNG:

Thường dùng rễ (Radix Coptosapeltae Tomentosae) để làm thuốc.

THU HÁI:

Có thể khai thác rễ quanh năm.

CHẾ BIẾN:

Sau khi thu hái về, rửa sạch rồi có thể dùng tươi hay phơi khô.

THÀNH PHẦN HOÁ HỌC:

Theo các nhà khoa học thì trong rễ không có chứa alcaloid, tinh dầu và đường với tỷ lệ thấp.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, rễ dây khia có vị đắng, hơi ngọt, tính bình và có mùi khai hắc đặc biệt.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng chữa tê thấp, đau mình mẩy, lưng gối nhức mỏi, sưng giập. Trị tụ máu, bầm tím làm thuốc bổ máu, thông kinh, trừ thấp nhiệt. Chữa phù thũng, dùng cho phụ nữ sau khi sinh đẻ uống cho có nhiều sữa. Giúp máu huyết lưu thông, da dẻ hồng hào, chữa viêm xoang mũi và phù thận.

Trị tụ máu, bầm tím làm thuốc bổ máu, thông kinh, trừ thấp nhiệt

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Chữa tê thấp, đau mình mẩy, lưng gối nhức mỏi, bầm tím:

Lấy 100g rễ khai, 100g rễ cỏ xước hay ngưu tất, 50g rễ thổ nhân sâm. Lấy rễ khai và rễ cỏ xước đem nấu thành cao, còn 50g rễ thổ nhân sâm thì phơi khô, tán bột. Sau đó trộn cao với bột thành bánh, mỗi ngày dùng 5 – 10g, đem chia làm 2 lần. Mỗi lần hãm với nước sôi trong vòng 30 phút, để nguội thêm đường rồi uống.

Dùng để rửa các vết thương do chém, chặt, làm cho vết thương sạch mủ, chóng sinh cơ, lên da non:

Lấy rễ dây khai đem đi nấu nước, rồi rửa trực tiếp vào vết thương. Hoặc có thể lấy rễ tươi đem giã nát, rồi đắp trực tiếp lên vết thương.

Chữa thấp khớp đau mình mẩy, lưng và đầu gối mỏi, vết tụ máu bầm tím:

Dùng rễ dây khai với lượng vừa đủ, rồi đem sắc nước dùng trong ngày.

Chữa cảm cúm:

Lấy dây khai, rửa sạch, rồi bỏ vào nồi to đem nấu nước, dùng xông trong ngày.