Dây bói cá

DÂY BÓI CÁ – ĐIỀU TRỊ MẨN NGỨA DO NHIỆT

Dây bói cá hay còn được gọi là chục dục, rút, râu chim, mỏ sẻ. Theo đông y, dây bói cá có tác dụng truy phong thông lạc, lương huyết tiêu thũng. Cây có tên khoa học là Caulis trachelospermi, thuộc họ Trúc đào – Apocynaceae. Còn tên tiếng Trung là 石龙藤、耐冬；白花藤；络石藤；软筋藤；扒墙虎、石鲮.

Dây bói cá chữa truy phong thông lạc, lương huyết tiêu thũng.

MÔ TẢ:

Mỏ sẻ thuộc loại dây leo, chiều dài hơn 10m. Cành non và cụm hoa được phủ một lớp lông xám. Cành non gồm 4 cạnh, màu xám, phần sau thì tròn lại.

Lá có dạng trứng, xoan hoặc bầu dục. Chiều dài trung bình từ 5 – 9cm, ở mặt phía dưới như có bột. Phần cuống của lá dài từ 1 – 1,5cm. Hoa có màu trắng hoặc hồng, tạo thành các xim ở nách lá.

Quả đại 2, cặp nhau, dài tầm 5 – 7cm và có mỏ ở đỉnh. Bên trong quả chứa 4 hạt, dài khoảng 13mm. Trên thân có nhiều mào lông mềm, dài và có màu hơi hung. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Ở nước ta, cây phân bố chủ yếu ở bìa rừng từ Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Thái, Vĩnh Phú. Tại các tỉnh Hoà Bình, Hà Tây, Hà Bắc, Nam Hà. Từ Ninh Bình qua Nghệ An, Hà Tĩnh đến Quảng Trị.

BỘ PHẬN DÙNG

Lá ( Folium Xylinabariopsis) được sử dụng để bào chế thuốc.

THU HÁI:

Thời điểm cây ra hoa là vào tháng 9 – 5 và kết quả từ tháng 12 đến cuối tháng 8 năm sau.

CHẾ BIẾN:

Thu hái lá về, rửa sạch loại bỏ bụi bẩn rồi đem đi phơi khô.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Nghiên cứu cho thấy trong mỏ sẻ có chứa arctiin, trachelosi－de, nortrachelosid, matairesinoside, dambonitol, arctigen－in. Cùng các matariresinol，trachelogenin，nortrachelogenincoronaridine. Với voacangine , apparicine, conoflorine，19－epivoacangarine. Có vobasine，ibogaine, apigenin, lupeol, lupeolacetate, stigmasterol, campesterol.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, dây bói cá có vị đắng, tính hàn.

QUY KINH:

Dược liệu đi vào tâm, can, thận kinh.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng giúp làm giãn các dây chằng và mạc máu. Điều trị chứng đau do phong thấp, sưng họng, đau và các ổ áp xe. Làm giảm bớt triệu chứng của viêm. Điều trị ổ áp xe, kích thích loại bỏ các độc tố và giảm cảm giác đau.

Chữa truy phong thông lạc, lương huyết tiêu thũng. Trừ phong thấp nhiệt tý, lưng gối đau mỏi, hầu họng đau. Chữa đau thũng, sang chấn, đau mắt, đỏ mắt do nhiệt. Chữa mẩn ngứa do nhiệt, ho, hầu họng sưng nóng.