Đại sa diệp

ĐẠI SA DIỆP – CHỮA PHONG ĐỘC LỞ LOÉT, BONG GÂN SƯNG ĐAU.

Đại sa diệp còn được biết đến với cái tên đại sa diệp quảng đông, bạch hoa đan hồng kong, diệp mãn thiên tinh. Theo đông y, đại sa diệp có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết hóa ứ. Cây ó tên khoa học là Pavetta hongkongenis Brem, thuộc họ tây thảo Runiaceae, còn tên tiếng Trung là 大沙叶.

Đại sa diệp điều trị lao phổi, chữa sốt cảm, say nắng, viêm gan.

MÔ TẢ:

Đại sa diệp thuộc loại thân gỗ nhỏ, thường mọc thành các cụm. Cây có cao trung bình từ 1 – 4m, cành nhỏ, mỏng không có lông. Lá mọc đối có cuống dài tầm 1 – 2 cm. Phiến lá có mặt trên không lông, còn mặt dưới thì phủ một lớp lông thưa.

Thác diệp noãn rộng, có dạng tam giác, dài từ 3mm. Ở đỉnh lá nhọn sắc, mặt bên ngoài không có lông, còn mặt trong thì có lông trắng. Phiến lá có chất màng, tròn dài đến noãn đảo. Chiều dài, chiều rộng lần lượt là 9 – 15cm và rộng 3 – 6,5cm.

Đỉnh lá nhọn, hay rủ xuống, đáy có dạng bầu dục. Mặt trên nhẵn bóng, còn mặt dưới chỉ có lông mềm ngắn theo gân chính. Mỗi bên gân chính gồm khoảng 7 gân phụ.

Cụm hoa hay mọc về một bên, ở trên đỉnh cành nhỏ. Mỗi cụm chứa nhiều hoa, dài tầm 7 – 10cm. Có đường kính trung bình từ 5 – 15cm, cành dài 3 – 4cm.

Ống:

Ống đài có dạng chuông, dài khoản 1 – 2 mm. Đài che sơ mở rộng, không có lông. Phần đoạn trên có răng không đều. Vành hoa màu trắng, có ống vành dài từ 12 – 16mm.

Mặt ngoài không chứa lông, phần họng thì lại có lông che phủ. Tại đỉnh có 4 bao hoa, phiến bao dạng noãn tròn. Chiều dài từ 4 – 5mm, mặt ngoài không có lông.

Phần gốc mặt trong phủ nhiều lông mềm thưa, nhụy đực 4 có nhị hoa ngắn. Phần bầu phấn đâm ra ngoài gần giống hình sợi. Dài tầm 4mm, chậu hoa hình tròn, bầu nhị hoa có 2 thất. Ống hoa dài duỗi ra, dài khoảng 3 – 3,4cm cùng dầu ống hình que.

Quả dạng cầu, chứa nhiều thịt, đường kính trung bình từ 6 – 7mm. Quả hơi nhẵn, ở đỉnh quả còn lại đài hoa. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Loại cây này thường sinh sống ở các vùng đồi núi ven đường, bìa rừng hay rừng thưa. Thường xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam, Quý Châu, Vân Nam của Trung Quốc.

BỘ PHẬN DÙNG:

Toàn thân đều có tác dụng.

THU HÁI:

Hoa từ giữa tháng 3 cho đến hết tháng 4, quả mọc vào tháng 4 – 5, ta có thể thu hái toàn cây quanh năm.

BÀO CHẾ:

Sau khi lấy cây về, rửa sạch bụi bẩn rồi phơi khô hoặc có thể dùng tươi.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Thành phần chính có trong cành là quercus alcohol Al, sigma sitosterol. Còn lá là Flavone glycosides, axit amin và một lượng nhỏ đường.

TÍNH VỊ:

Theo y dược cổ truyền thì toàn thân đại sa diệp có vị đắng và tính hàn.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng giúp thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết hóa ứ. Điều trị lao phổi, chữa sốt cảm, say nắng, viêm gan. Chữa phong độc lở loét, bong gân sưng đau.