Đại hoàng

ĐẠI HOÀNG – CHỮA CHẢY MÁU CAM, HỖ TRỢ TIÊU Ứ VIÊM, BÓNG NÓNG

Đại hoàng hay còn được gọi là hoàng lương, hỏa phu, tướng quân, phu như, chế quân, xuyên văn, cẩm văn đại hoàng. Theo đông y, đại hoàng có tác dụng sinh tân khứ hủ, trường vị đãng địch, thông lợi thủ y cốc, an hòa ngũ tạng, điều trung, trị táo bón, đau bụng do trường ung. Cây có tên khao học là Rheum palmatum Baill, thuộc họ Rau Răm – Polygonaceae.

Đại hoàng chữa mắt đau, mắt đỏ, sưng đau do té ngã, tai nạn.

MÔ TẢ:

Đại hoàng thuộc loại cây thảo thân trụ, sống lâu năm. Bên trong rỗng ruột, còn bên ngoài thì nhẵn, có chiều cao từ 1 – 2m. Rễ mập, thô, hình viên chùy ngắn và có vỏ màu nâu tím. Ngoài mặt kế có màu vàng và mùi hơi hăng.

Lá lớn mọc so le có cuống dài, thường mọc ở gốc cây. Phiến lá tròn hay hình trứng tròn, hai bên mép có răng cưa, gốc lá hình tim. Lá có đường kính từ 40 – 70cm, chia chùy cắt sâu vào 1/4 lá. Hoa mọc thành các chùm hình chùy ở đỉnh cây, có màu lục nhạt hay vàng trắng. Quả nhỏ, tròn, dài và có hình 3 cạnh. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây thường mọc ở những nơi có khí hậu ẩm mát, những vùng cao trên 1.000 m so với mặt nước biển. Hiện nay, loài cây này ở nước ta vẫn chưa phổ biến, thường được nhập từ Trung Quốc.

BỘ PHẬN DÙNG:

Thân và rễ được ứng dụng để làm dược liệu, nên chọn loại có màu vàng sậm. Cắt ra có nhiều vân như gấm, có nước bọt màu vàng nổi lên.

THU HÁI:

Cây trên 3 năm tuổi thì mới bắt đầu thu hái và thường vào tháng 9 – 10.

CHẾ BIẾN:

Đào cả phần rễ, đem rửa sạch đất cát, cắt bỏ phần thân trên mặt đất và những rễ tơ. Sau đó cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài, còn nếu phần dược liệu quá to có thể bổ ra làm đôi hoặc làm tư. Rồi dùng lạt xâu treo ở hiên nhà để khô dần hay sấy nhẹ.

BẢO QUẢN:

Bảo quản trong hộp kín, ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh ẩm mốc và sâu mọt.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC

Trong đại hoàng chứa glucogalin, catechin, terarin, axit galic, axit xinamic, axit galic, antraglucozit.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, đại hoàng có vị đắng, đại hàn và không chứa độc.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng chữa kết tích trường vị do nhiệt, chữa huyết ứ ở vùng bụng. Trị kinh nguyệt bế, cuồng nhiệt gây táo bón, nôn ra máu. Chữa chảy máu cam, hỗ trợ tiêu ứ viêm, bóng nóng.

Lợi tiểu, bảo vệ gan, nôn ói ra dãi nhớt, viêm Amidan. Chữa nhọt ở miệng, lưỡi, mũi, u vú, suy thận mãn tính. Chữa mắt đau, mắt đỏ, sưng đau do té ngã, tai nạn.

Đại hoàng chữa chảy máu cam, hỗ trợ tiêu ứ viêm, bóng nóng.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Đối với vết thương do dao cắt:

Dùng đại hoàng, hoàng cầm, với lượng bằng nhau. Đem đi tán thành bột mịn, luyện với mật ong, rồi làm thành viên hoàn. Mỗi ngày dùng 3 lần, mỗi lần uống 10 viên.

Trị ăn vào nôn mửa, có đàm trong ngực:

Lấy 40g đại hoàng, 10g cam thảo (chích), sắc cùng một tô nước đầy, đến khi còn nửa tô thì uống.

Trị trường vị, thực nhiệt gây táo bón:

Bài 1: Chuẩn bị 10 – 15 g đại hoàng, 6 – 8 g hậu phác cùng chỉ thực, sắc uống hàng ngày.

Bài 2: Sử dụng 10 – 15 g đại hoàng, 8 g chỉ thực, 8 g hậu phác. Đem sắc thành thuốc, rồi hòa cùng 10 g mang tiêu, uống trong ngày.