Củ niễng

CỦ NIỄNG – CHỮA ĐA XƠ CỨNG GAN, VIÊM RUỘT, ĐAU DẠ DÀY

Củ niễng hay còn được biết đến với cái tên niễng, niềng niễng, cây lúa miêu, giao bạch, cao duẩn. Theo đông y, củ niễng có tác dụng điều trị bệnh xơ vữa động mạch, cao huyết áp, đa xơ cứng gan, viêm ruột, đau dạ dày, tăng tiết sữa, thông sữa. Cây có tên khoa học là Zizania caduciflora (Turcz ex Trin.) Haud-Mazz, thuộc hok Lúa – Poaceae.

Củ niễng trị viêm tuyến tiền liệt, điều trị bệnh xơ vữa động mạch, cao huyết áp.

MÔ TẢ:

Củ niễng thuộc loại thân thảo, thường mọc chìm dưới nước hoặc chỗ có nhiều bùn. Thân rễ phát triển mạnh, thẳng đứng, cao khoảng 1 – 2 m, thân dưới xốp, to.

Lá phẳng, hình dải, thuôn, có chiều dài từ 30 – 70 cm và chiều rộng khoảng 2 – 3 cm. Cả 2 mặt lá đều ráp, ngoài mép có lá dày, bẹ nhẵn, nhiều khía rãnh. Bẹ lá hình bầu dục, ở nách lá có nhiều chồi, đến mùa sẽ phát triển ra các lá mới.

Hoa hình chùy, hẹp, có chiều dài từ 30 – 50 cm. Cuống chung khỏe, phân thành nhiều nhánh và nang nông đực thường phát triển ở trên. Còn bông cái thì lại nhỏ nằm ở phía dưới. Hoa đực có 6 nhị, chỉ nhị ngắn, hoa cái có bầu nhụy dài. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây thường được trồng ở ven các bờ ao, áo cạn, ven hồ hoặc vùng nước có bùn lầy nhão, ruộng nước ở nước ta. Phổ biến ở Hà Nội, Vũ Thư – Thái Bình, Đồng Văn – Hà Giang, Đà Lạt – Lâm Đồng và đặc biệt ở Nam Định. Ngoài ra cây còn phân bố ở Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc và các nước thuộc châu Á.

BỘ PHẬN DÙNG:

Củ niễng thân to, phồng, xốp, chình chùy, có chiều dài từ 5 – 8 cm. Trên thân có một loại nấm ký sinh tên là Ustilago Esculentum Hennings. Loại nấm này làm cho thân cây phồng lên, có nhiều đốm đen, càng già thì đốm đen càng nhiều.

Bộ phận bị nấm ký sinh được dùng để làm thức ăn và dược liệu. Tên thường gọi là cô giao hoặc cô bạch.

THU HÁI:

Người dân thường thu hái củ vào mùa thu, đông hàng năm.

CHẾ BIẾN:

Củ thường được dùng tươi, không cần chế biến hay sơ chế.

BẢO QUẢN:

Thường được dùng tươi, có thể bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Trheo nghiên cứu trong củ niễng có chứa muối khoáng, protid, glucid, protein, lipid, cholesterol. Còn có carbohydrate, canxi, kali, natri, photpho, magne, selen. Ngoài ra chứa kẽm, photpho, sắt, carotene, pantothenic, acid, niacin, folacin.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, củ niễng có vị béo, ngọt, có mùi thơm, tính lạnh và không độc.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng chữa táo bón, kiết lỵ, đái tháo đường, giúp thanh nhiệt, giải độc. Hỗ trợ điều trị viêm tuyến tiền liệt, điều trị bệnh xơ vữa động mạch, cao huyết áp. Chữa đa xơ cứng gan, viêm ruột, đau dạ dày, tăng tiết sữa, thông sữa.

Củ niễng chữa đa xơ cứng gan, viêm ruột, đau dạ dày, tăng tiết sữa, thông sữa.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Điều trị táo bón:

Bài 1: Dùng 150g củ niễng, 100g khoai lang, đem củ niễng rửa sạch, bóc vỏ, thái vừa ăn. Đem xào cùng 1 lạng thịt nạc, nêm thêm gia vị, dùng khi còn nóng và ăn liền trong 3 – 5 ngày.

Bài 2: Lấy 150g niễng, 100g khoai tây, 50g đu đủ gần chín, 100g thịt thỏ. Đem tất cả hầm nhừ, thêm gia vị vừa ăn, ăn khi còn nóng và dùng liên tục trong 4 – 5 ngày.

Chữa trị bệnh kiết lỵ:

Chuẩn bị 100g củ niễng, một nắm lá mơ lông, đem giã nhỏ. Cho vào một quả trứng đánh đều, lấy lá chuối cắt vừa lòng chảo, đặt vào chảo. Sau đó cho nguyên liệu vừa chuẩn bị lên lá chuối, đun nhỏ lửa cho đến khi chín hẳn thì bắt ra. Dùng ăn liên tục trong vòng 6 – 10 ngày sẽ khỏi kiết lỵ.

Chữa bệnh đái tháo đường:

Sử dụng 100g củ niễng, 100g gạo tẻ, 50g thịt lợn băm nhỏ cùng nấm hương. Đem niễng làm sạch, thái lát, còn nấm hương thái sợi xào chính cùng với thịt lợn. Đến khi có mùi thơm thì cho gia vị vào, rồi cho ra bát. Lấy gạo cho vào nồi hầm đến nhừ, thì cho phần củ niễng xào vào, đến khi sôi là có thể ăn được.

Giúp thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ điều trị viêm tuyến tiền liệt:

Lấy 200g củ niễng, 100g thịt nạc thái miếng, cà rốt 50g, 3 lát gừng tươi. Đem niễng và cà rốt thái lát, chần sơ qua nước sôi, rồi đun nóng chảo dầu. Phi hành tỏi gừng cho thơm, sau đó cho thịt, niễng, cà rốt vào xào chín.

Chú ý:

Những người bị bệnh sỏi đường tiết niệu, tỳ vị hư hàn, dương suy hoạt tinh, đau bụng tiêu chảy thường xuyên không được dùng. Ngoài ra củ niễng kỵ mật ong nên không được dùng chung.