CỦ GÀ ẤP – VỊ THUỐC QUÝ AN THẦN, ĐIỀU TRỊ MẤT NGỦ

Củ gà ấp là một vị thuốc nam mang nguồn gen quý được ghi trong Sách đỏ Việt Nam trang với nhiều tác dụng dược lý chữa trị các bệnh thường gặp như phong tê thấp, an thần, điều trị bệnh mất ngủ, đau thần kinh, bí tiểu, kiết lỵ…

Củ ấp gà vị thuốc quý điều trị bệnh mất ngủ

Củ ấp gà hay còn gọi là củ dòm, Phấn phòng kỷ, có tên khoa học: Stephania tetrandra S Moore, thuộc họ Tiết dê – Menispermaceae.

Mô tả:

Củ gà ấp là cây dây leo sống nhiều năm có rễ củ nằm ngang mặt đất, phần dưới thân phát triển thành củ to nặng tới hơn 20kg; hình giống tư thế con gà mái đang ấp trứng, khi cắt ngang có màu vàng rõ hơn, ít xơ hơn, đường kính tới 6cm. Thân mềm, vỏ thân màu xanh nhạt, phía gốc hơi đỏ. Lá mọc so le, hình khiên. Gốc hình tim, đầu lá nhọn, mép nguyên, hai mặt lá đều có lông mềm, toàn màu lục, mặt dưới màu tro, gân gốc 5. Hoa nhỏ mọc thành tán đơn, khác gốc. Quả chín hình cầu màu đỏ, tươi, trong chứa một hạt hình.

Nơi sống và thu hái:

Loài của Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam. Chỉ gặp trong rừng cây bụi, trên núi đá vôi ở Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Hà Tây, Hà Bắc, Quảng Ninh. Người ta thu hái rễ quanh năm, rửa sạch dùng tươi hay thái phiến và phơi khô.

Bộ phận dùng: Rễ củ – Radix Stephaniae Tetrandrae, thường có tên là Phấn phòng kỷ.

Thành phần hoá học:

Có các alcaloid tetrandrine, fenchinoline, cyclanoline, dimetyl tetradrine và berbamine.

Tính vị, tác dụng:

Vị đắng, tính hàn; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu tiêu thũng, khư phong trừ thấp, tán ứ chỉ thống.

Củ ấp gà có tác dụng thanh nhiệt giải độc

Đối tượng sử dụng củ bình vôi:

+ Người thường xuyên bị mất ngủ kéo dài, đã dùng nhiều loại thuốc nhưng không có hiệu quả

+ Người bệnh động kinh, co giật

+ Người bị suy giảm chức năng tiêu hóa, đi cầu phân sống

+ Người mắc viêm phế quản mãn tính, ho hen.

+ Người mắc bệnh về tim mạch dùng củ bình vôi rất tốt

Tác dụng của Củ ấp gà:

– Củ ấp gà được dùng làm thuốc chữa đau đầu, sốt rét, phù thũng, đau lưng, chân tay nhức mỏi, đau bụng, đau dạ dày, kiết lỵ, đại tiện ra máu.

+ Cách chế biến và sử dụng Củ ấp gà: đào củ về, rửa sạch, thái mỏng, phơi khô. Dược liệu có màu nâu, vị chát, đắng và tê, tính ấm, không độc. Liều dùng hằng ngày: 4-8g sắc với 200ml nước còn 50ml, uống làm một lần trong ngày. Có thể ngâm rượu uống với tỷ lệ 1/10.

– Hoạt chất L.tetrahydropalmatin chiết được từ Củ ấp gà có tác dụng đặc hiệu đối với một số trường hợp rối loạn tâm thần chức năng, trạng thái căng thẳng tinh thần, suy nhược thần kinh, mất ngủ dai dẳng nguyên nhân do tâm thần.

+ Liều dùng: 0,05-0,10g dưới dạng viên đơn độc 0,05g L.tetrahydropalmatin hydroclorid hoặc viên phối hợp gồm L.tetrahydropalmatin 0,03g, cao khô lá vông 0,06g, cao khô lá sen 0,05g, tá dược vừa đủ cho 1 viên. Dạng viên phối hợp này cho thấy tác dụng an thần, gây ngủ nhanh hơn. Giấc ngủ kéo dài êm dịu, không mệt mỏi như dùng thuốc meprobamat.

Củ Ấp Gà

– Dùng ngoài, củ dòm để tươi, giã với ít muối và gừng, đắp có tác dụng tiêu viêm. Tán ứ chữa nhọt độc, bắp chuối, áp-xe do tiêm. Nông dân ở địa phương còn cho trâu bò uống nước sắc củ dòm mỗi khi chúng chán ăn, chê cỏ.

– Củ ấp gà có tác dụng chữa bệnh mất ngủ hiệu quả. Củ ấp gà có thể thu hái quanh năm, đem về cạo bỏ vỏ đen, thái mỏng phơi khô rồi ngâm rượu hay sắc uống; không phải chế gì khác. Trong suốt kháng chiến chống thực dân Pháp. Các thầy thuốc đã sử dụng Củ ấp gà để điều trị có kết quả một số trường hợp đau tim, mất ngủ, hen, đau bụng, lỵ amíp …

– Trong dân gian, Củ ấp gà thường được dùng dưới dạng sắc, ngâm rượu chữa mất ngủ, ho, hen, kiết lỵ, sốt, đau bụng… Để tránh bị say, ngộ độc, chỉ nên sử dụng với liều nhỏ: Người lớn ngày uống từ 3 đến 6g. Trẻ nhỏ dùng với liều lượng 0,02 – 0,025g đối với trẻ 1-5 tuổi; 0,03-0,05g đối với trẻ 5-10 tuổi.

– Củ ấp gà có tác dụng an thần, gây ngủ và chống co quắp, hạ huyết áp. Tác dụng rõ rệt nhất là gây ngủ và an thần. Thường được dùng dưới dạng sắc, ngâm rượu chữa mất ngủ, ho, hen, kiết lỵ, sốt, đau bụng… Tuy nhiên, để tránh ngộ độc, chỉ nên sử dụng với liều nhỏ: Người lớn ngày uống từ 3 đến 6g.