CÂY TỔ KIẾN – HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ BỆNH VIÊM GAN, THẬN

Cây tổ kiến là một vị thuốc điều trị bệnh gan, cải thiện chức năng của thận. Đặc biệt một điều là vị thuốc này chỉ thấy ở khu vực miền Nam.

Cây tổ kiến điều trị bệnh gan, cải thiện chức năng của thận

Cây tổ kiến có tên gọi khác: cây bí kỳ nam, trái bí kỳ nam, kỳ nam kiến, cây kiến kỳ nam, ổ kiến, kỳ nam gai. Tên khoa học: Hydnophytum formicarum Jack (Cây lá rộng). Myrmecodia armata DC (Cây lá hẹp, vì thân có gai nên gọi là cây kỳ nam gai). Thuộc họ Cà phờ – Rubiaceae.

Mô tả:

Đây là một loài cây sống phụ sinh: Cây và kiến phụ trợ cho nhau để cùng sinh trưởng, phát triển. Thân phình thành củ lớn, mặt ngoài sần sùi. Bên trong thân cây có chứa rất nhiều các lỗ nhỏ cho kiến sinh sống. Các lỗ nhỏ này không phải tự nhiên mà có, mà do kiến rất thích làm tổ trong thân cây nên đục thân cây thành những cái lỗ nhỏ để làm tổ; chính vì vậy cây mới có tên gọi là cây tổ kiến. Lá mọc đối, gốc thuôn, đầu tù; phiến lá dày, nhẵn bóng. Lá kèm sớm rụng. Hoa không cuống, mọc tụ họp 4-5 cái ở nách lá, màu trắng. Quả nhỏ, hình trụ hơi dài, khi chín màu da cam. Mùa hoa quả: tháng 12-1.

Có 2 loại cây bí kỳ nam là Bí kỳ nam lá rộng và Bí kỳ nam lá hẹp, hai loại này có công dụng tương tự nhau, chỉ khác nhau về hình dáng.

Loài cây này chỉ mọc trên những thân cây, chúng không ăn bám vào cây khác như những cây sống ký sinh; chúng chỉ bám dựa vào các hốc của thân cây để phát triển độc lập.

Phân bố:

Loài cây này chỉ thấy mọc ở các tỉnh phía nam như: Gia Lai, Đăk Lăk, Kom Tum, Lâm Đồng… và một số tỉnh khu vực Nam bộ. Cây mọc hoang tại các khu rừng ngập mặn, bám vào các cây gỗ trong rừng thứ sinh, nhất là cây dầu trà beng ở miền Nam, có những cây có thân lớn nặng hơn 10 kg.

Bộ phận dùng:

Thân cây là bộ phận được dùng làm thuốc.

Thu hái:

Thu hái quanh năm, thường gặp loài cây này ở những khu rừng thưa.

Chế biến:

Nhổ cả cây, đem về cắt cành, lá, rễ. Lấy nguyên phần thân phình to đem rửa sạch, bổ đôi, rũ hết kiến bên trong ra, thái mỏng phơi khô làm thuốc.

Thành phần hóa học:

Theo các nhà khoa học Việt Nam trong cây có nhiều muối vô cơ, trong đó chủ yếu là hoạt chất ancaloit.

Tính vị:

Cây có vị ngọt nhẹ, tính bình, có tác dụng lợi tiểu, tiêu viêm kháng sinh, sát trùng, được dùng như 1 loại kháng sinh thực vật không độc hại.

Ðiều trị đau nhức gân xương, bong gân, thấp khớp

Công dụng:

Điều trị bệnh viêm gan, vàng da; viêm thận, chức năng thận suy yếu, chứng mệt mỏi, uể oải. Giảm hiện tượng da xanh tái, nhợt nhạt.

Cách dùng, liều dùng:

Điều trị bệnh gan, vàng da: Cây tổ kiến 25g, cà gai leo 35g đun với 1 lít nước uống trong ngày.

Điều trị bệnh thận: Bí kỳ nam 20g, cây bòng bong 15g, thạch hộc tía 10g, hoài sơn 15g đun với 1,2 lts nước. Đun cạn còn 600ml, chia 2 lần uống trong ngày.

Cách ngâm rượu làm thuốc bổ:

Chuẩn bị củ phơi khô 1kg, rượu 40 độ = 3 lít, 1 bình sứ 5 lít.

Cách ngâm:

Củ khô đem sao vàng hạ thổ, bỏ vào bình, đổ rượu vào tới khi ngập hết thuốc. Ngâm trong khoản 1 tháng là dùng được.

Cách dùng:

Uống trong mỗi bữa ăn, mỗi bữa khoảng 2-3 ly nhỏ.

Công dụng:

Rượu bí kỳ nam có tác dụng bồi bổ, giảm mệt mỏi, bổ thận, giúp ăn ngủ tốt hơn. Loại rượu này có thể dùng cho mọi lứa tuổi, tốt nhất cho người già từ 45 tuổi trở lên.

Một số bài thuốc:

Viêm gan, đau gan, vàng da:

+ Bí kỳ nam 80g, Hạ khô thảo, Chó đẻ, Hậu phác nam, mỗi vị 20g sắc uống. Hoặc Bí kỳ nam 40g, Thảo quyết minh 10g, áctisô 20g, Nhân trần 15g, cho 500ml nước vào sắc còn 100ml, chia 2 lần uống trước 2 bữa ăn khoảng 1 giờ. Uống liên tục 10-15 ngày.

+ Bạn sử dụng 50g bí kỳ nam khô nấu với 1,5 lít nước, sắc đến khi còn 1 lít nước và uống trong ngày.

Ðau nhức gân xương, bong gân, thấp khớp:

Bí kỳ nam 40g, phối hợp với Bổ cốt toái 30g, rễ Trứng cuốc, rễ Trinh nữ, mỗi vị 20g, hoặc Ngũ gia bì 30g, rễ Vú bò, Xuyên tiêu, mỗi vị 20g, sắc uống hoặc ngâm rượu 30-40 độ (350g thuốc trong 1 lít rượu), ngày dùng 2 lần uống khoảng 10ml trước bữa ăn.

Ðau bụng:

Sắc 60g thuốc Bí kỳ nam cho thật đặc, lấy 1/2 chén nước thuốc, chia 2 lần uống cách nhau 1 giờ