CÂY THIÊN NIÊN KIỆN –CHỮA ĐAU NHỨC XƯƠNG KHỚP

Cây thiên niên kiện là cây thuốc quý nằm trong “sách gối đầu” điều trị bệnh xương khớp như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, hoặc co quắp tê bại. Còn có tác dụng khử phong thấp, bổ gân cốt, chỉ thống tiêu thũng.

Cây thiên niên kiện điều trị bệnh xương khớp như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống

Cây thiên niên kiện có tên gọi khác là: Sơn thục, Bao kim, Thần phục, ráy hương, vắt vẻo, vạt hương.

Có tên khoa học là Homalomena occulta L. Schott. Thuộc họ Ráy – Araceae Nguồn gốc:

Mô tả:

Cây thảo sống lâu năm nhờ thân rễ mập, bò dài, thơm, khi bẻ ngang có xơ như kim. Lá mọc từ thân rễ, phiến lá sáng bóng dài tới 30cm, có 3 cặp gân gốc, 7-9 cặp gân phụ. Cụm hoa là những bông mo, màu xanh, dài 4-6cm, không rụng, có buồng 3-4cm, ngắn hơn mo; bầu chứa nhiều noãn. Mùa hoa vào tháng 4-6, mùa quả vào tháng 8-10.

Phân bố:

Cây thiên niên kiện mọc hoang ở rừng, nơi ẩm ướt cạnh suối hay dọc theo hai bên bờ khe suối. Cũng được trồng để làm thuốc.

Thu hái:

Vào mùa thu, mùa đông. Cạo sạch vỏ ngoài, chặt thành đoạn, phơi hoặc sấy khô.

Bộ phận dùng:

Thân rễ già, rửa sạch, chặt thành từng đoạn ngắn 10-20cm, sấy nhanh dưới nhiệt độ 50 độ cho khô đều mặt ngoài rồi làm sạch vỏ, nhặt bỏ các rễ con đem phơi hay sấy khô. Ngoài ra còn dùng lá tươi.

Thành phần hóa học:

Tinh dầu chiếm 0,8-1%, trong đó thành phần chính là linalol, terpineol. Tinh dầu màu vàng nhạt, mùi thơm dễ chịu. Trong tinh dầu có chừng 40% l-linalol, một ít terpineol và chừng 2% este tính theo linalyl acetat. Ngoài ra, có cả sabinen, limonen, a-terpinen, acetaldehyt, aldehyd propionic.

Tính vị, quy kinh, tác dụng:

Thiên niên kiện có vị đắng, cay, mùi thơm, tính ấm.

Quy kinh: Vào kinh Can và Thận.

Tác dụng khử phong thấp, bổ gân cốt, chỉ thống tiêu thũng.

Công dụng:

Chữa phong hàn thấp nhức mỏi các gân xương, co quắp tê bại. Thiên niên kiện thường được dùng để chữa thấp khớp, đau nhức khớp, bổ gân cốt, đau dạ dày và làm thuốc kích thích tiêu hóa; dùng trị đau bụng kinh, trừ sâu nhậy.

Cách dùng, liều lượng:

Ngày dùng 5-10g dưới dạng thuốc sắc hoặc ngâm rượu.

Đối tượng sử dụng:

Bệnh nhân mắc chứng phong tê thấp .

Người già bị đau nhức xương khớp.

Bệnh nhân vôi hóa đốt sống, thoái hóa xương khớp.

Bệnh nhân viêm đau dạ dày.

Có tác dụng khử phong thấp, bổ gân cốt, chỉ thống tiêu thũng

Cách ngâm rượu điều trị phong tê thấp:

Thiên niên kiện 1kg, Hổ cốt 100g, Ngưu tất 100g và Câu kỷ tử 100g Ngâm với 2 lít rượu. Ngâm trong thời gian 1 tháng là dùng được, ngày dùng 2-3 ly nhỏ trong mỗi bữa ăn.

Một số bài thuốc:

Hỗ trợ điều trị thấp khớp, đau nhức xương:

+ 10g thiên niên kiện, 20g Hy thiêm, 15g Mộc qua, 5g ngưu tất, mỗi ngày sắc uống 1 thang.

+ Thiên niên kiện, Dây chiều, Kê huyết đằng, Đan sâm, Thục địa, Xích thược, Thổ phục linh, Độc hoạt, Khương hoạt, Tang ký sinh, Đỗ trọng; lấy mỗi vị 12g; Đảng sâm 20g, Hoài sơn 16g, Ngưu tất 10g, Nhục quế 8g. Sắc uống trong ngày, ngày uống 1 thang.

+ Thiên niên kiện, Kê huyết đằng, Hà thủ ô trắng, Ngũ gia bì mỗi thứ 50g ngâm rượu cùng rắn hổ mang, rắn ráo, rắn cạp nong, sau 3 tháng thì uống theo bữa cơm mỗi lần 1 chén nhỏ.

+ Thiên niên kiện 12g, Rễ cỏ xước 40g, Hy thiêm 28g, Thổ phục linh 18g, Cỏ mực 16g, Ngải cứu 12g, Thương nhĩ tử đã sao vàng 12g. Sắc uống trong ngày, ngày uống 1 thang.

+ Thiên niên kiện 12g, Rễ bưởi bung 10g, Quả dành dành 8g. Sắc hoặc ngâm rượu uống.

+ Thiên niên kiện, Kim ngân, Cỏ xước, Thổ phục linh, Hy thiêm, Ké đầu ngựa, Cây xấu hổ, Dây đau xương, Cà gai leo. Các vị lượng bằng nhau, rửa sạch, đun kỹ, cứ 1kg dược liệu khô sắc lấy 1 lít nước thuốc, chế thành rượu thuốc hoặc si-rô để uống.

+ Thiên niên kiện 12g, Cốt toái bổ 10g, Bạch chỉ 8g. Sắc uống trong ngày.

Để trị tê thấp, nhức mỏi:

Dùng 6-12g dạng thuốc sắc hay ngâm rượu uống. Thường phối hợp với Cỏ xước, Thổ phục linh, Ðộc lực. Ngoài ra, cũng dùng tươi giã ngâm rượu xoa bóp chỗ đau nhức, tê bại và phong thấp.

Ðể trị đau bụng kinh:

Thiên niên kiện kết hợp với rễ Bưởi bung, rễ Bướm bạc, gỗ Vang, rễ Sim rừng đem tất cả cùng sắc uống trong ngày.

Ðể trừ sâu nhậy:

Dùng thân rễ khô tán bột rắc.

Hỗ trợ điều trị mẩn ngứa, mụn nhọt:

Thiên niên kiện, gừng, sả, mỗi vị 10g đem sắc uống trong ngày. Lấy lá tươi giã với ít muối đắp lên mụn nhọt.