CÂY SÀI ĐẤT – TRỊ RÔM SẢY CHO TRẺ EM

Cây sài đất theo đông y có vị ngọt, hơi chua, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, cầm ho, mát máu. Thường được dùng chữa cảm mạo, sốt, viêm họng, viêm phế quản, ho gà, tăng huyết áp, trĩ rò, phòng sởi, mụn nhọt. Theo kinh nghiệm nhân gian còn có tác dụng chữa mụn nhọt, lở ngứa, viêm bàng quang, viêm tuyến vú, chữa viêm cơ, đau mắt, hạ sốt, giảm đau…

Cây sài đất được dùng chữa cảm mạo, sốt, viêm họng

Cây sài đất có tên gọi khác là Húng trám, Ngổ núi, Cúc nháp, Cúc Giáp, Hoa múc. Tên khoa học là Wedelia chinensis (Osbeck) Merr. Họ Cúc – Asteraceae

Mô tả:

Cây thảo loại cỏ sống dai, đứng thẳng hay thân mọc lan bò tới đâu rễ mọc tới đấy, cao tới 40cm. Thân màu xanh lông trắng, cứng, nhỏ. Lá gần như không cuống, mọc đối, hình bầu dục thon dài 2 đầu nhọn, có răng cưa to và lông thô ở cả hai mặt. Lá có 1 gân chính và 2 gân phụ xuất, nổi rõ ở mặt dưới lá. Hoa màu vàng tươi, xếp thành hình đầu ở nách lá hoặc ở ngọn cành. Quả bế nhỏ, không có lông; cây ra hoa vào mùa hè.

Lưu ý kẻo nhầm lẫn:

Cây sài đất dễ nhầm với cây lỗ địa cúc. Cây lỗ địa cúc có lá ngắn hơn, hoa màu vàng nhạt, quả bé không có lông và không thu hẹp ở đầu, không có vòng lồi lên, đầu cụt.

Phân bố:

Cây mọc hoang ở nhiều tỉnh trong cả nước, thường được trồng làm thuốc. Ở nơi đất tốt hơi ẩm, chọn những đoạn thân có rễ đem vùi xuống đất 2 – 3cm.

Thu hoạch:

Thu hái quanh năm, chủ yếu vào hè thu (tháng 4 – 5), lúc cây đang ra hoa, cắt sát gốc rồi mang về rửa sạch, dùng tươi hay phơi khô. Sau khi thu hoạch tưới nước, bón phân sau 15 ngày lại thu hoạch được.

Bộ phận dùng:

Toàn cây, chỉ bỏ rễ – Herba Wedeliae Chinensis. Dùng cây sài đất tươi hoặc khô.

Thành phần hóa học:

Dịch ép của cây chứa dầu hòa tan 11,2%, hợp chất béo 29,7%, phytosterol 3,75%; caroten 1,14%, chlorophylle 3,75%, nhựa 44,95% còn có đường, tanin, saponin, các chất có solice, pectin, mucin, lignin và các chất có cellulose. Trong lá có chất Wedelolacton, vừa là một flavonoid vừa là một cumarin. Còn có tinh dầu và muối vô cơ.

Tính vị:

Cây sài đất có vị hơi đắng, hơi mặn, tính mát. Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, làm long đờm, cầm ho, mát máu nên thường được dùng để trị cảm mạo, sốt, viêm họng, viêm phế quản phổi, mụn nhọt…

Đối tượng sử dụng:

– Người bị viêm khí quản, viêm phổi nhẹ, viêm họng, cảm mạo, sổ mũi.

– Người nóng trong người, mụn nhọt, lở ngứa.

Công dụng:

– Dự phòng bệnh sởi.

– Cảm cúm, sổ mũi.

– Bạch hầu, viêm hầu, sưng amygdal.

– Viêm khí quản, viêm phổi nhẹ, ho gà, ho ra máu..

– Huyết áp cao.

Liều dùng 15-30g, dạng thuốc sắc.

– Dùng ngoài chữa đinh nhọt, ghẻ lở, rôm sảy, bắp chuối, sưng vú, sưng tấy ngoài da. Lấy một lượng cây tươi cần thiết giã đắp, lấy nước rửa hay bôi.

– Tiêu độc, giải độc gan chữa viêm tấy ngoài da, mụn nhọt, xơ gan, bắp chuối, sưng vú, rôm sảy, chốc đầu, đau mắt.

Dùng 50g, sắc với 500ml nước, lấy 200ml, chia 2 lần uống trong ngày.

Còn có tác dụng chữa mụn nhọt, lở ngứa, viêm bàng quang

Một số bài thuốc:

Dự phòng bệnh sởi, bạch hầu:

Dùng 15-30g cây khô, sắc uống. Uống liên tục trong 3 ngày.

Bệnh ban độc, ban trái trẻ em (sốt nhức đầu, sốt về chiều, về đêm, sốt xuất huyết):

Sài đất 6g, Trùn hổ 3 con, Cỏ mực 4g, Nhãn lồng 4g, Bạc hà 4g, Thạch cao 2g. Đổ 600ml nước, sắc còn 200ml. Chia làm 3 lần, uống trong ngày.

Chữa rôm sảy trẻ em:

Sài đất vò nát rồi đem pha với nước tắm cho trẻ.

Chữa sốt cao:

Sài đất 20-50 g đem giã nát, pha với nước uống, lấy bã đắp vào lòng bàn chân.

Chữa sốt xuất huyết:

Sài đất tươi 30 g, kim ngân hoa 20 g, lá trắc bá sao đen 20 g, củ hoặc lá sắn dây 20 g, hoa hòe sao cháy 16 g, cam thảo đất 16 g. Sắc uống ngày một thang. Nếu sốt cao, khát nhiều, cho thêm củ tóc tiên (mạch môn) 20 g sắc cùng.

Chữa viêm cơ:

Sài đất tươi 50 g, bồ công anh 20 g, kim ngân hoa 20 g, cam thảo đất 16 g. Sắc uống ngày một thang. Kết hợp với sài đất tươi, giã nát, đắp tại chỗ sưng đau rất hiệu quả.

Chữa viêm tuyến vú:

Sài đất 50 g, bồ công anh 20 g, kim ngân hoa 20 g, thông thảo 20 g, cam thảo đất 16 g. Sắc uống một thang trong ngày.

Chữa nhọt:

Sài đất 30 g, kim ngân hoa, lá 15 g, thổ phục linh 10 g, bồ công anh 20 g. Sắc uống một thang trong ngày.

Chữa viêm bàng quang:

Sài đất tươi 30 g, bồ công anh 20 g, mã đề 20 g, cam thảo đất 16 g. Sắc uống một thang trong ngày.

Sài đất trị mụn, lở, chàm:

Sài đất 30 g, kim ngân hoa, lá 15 g, khúc khắc 10 g, ké đầu ngựa 12 g, cam thảo đất 16 g. Sắc uống một thang trong ngày. Ngoài ra, Sài đất giã nát, đắp lên mụn lở cũng tốt.

Hỗ trợ chữa ung thư môn vị:

Sài đất 30g, bán chi liên 30g, bạch hoa xà thiệt 30g.