Cánh kiến đỏ

CÁNH KIẾN ĐỎ – GIÚP CẦM MÁU, THANH NHIỆT, GIẢI ĐỘC, ĐẬU CHẨN

Cánh kiến đỏ hay còn gọi là tử giao, xích giao, tử thảo nhung, hoa một dược, tử ngạnh, dương cán tất, tử trùng giao. Theo đông y, cánh kiến đỏ có tác dụng trị đậu chẩn, hạ sốt, bạch đới, tê liệt, chân tay rã rời và chóng mặt ở phụ nữ sau khi sinh. Vị thuốc có tên khoa học là Laccifer lacca Kerr, thuộc họ Sâu cánh kiến (Lacciferideae).

Cánh kiến đỏ có tác dụng chữa bế kinh, hòn cục, rong huyết sau sinh, u xơ tử cung

Mô tả:

Vị thuốc cánh kiến đỏ thực ra là chất nhựa có màu đỏ được tiết ra từ loài Rệp son cánh kiến (Laccifer lacca Kerr).

Rệp son cánh kiến thuộc loại côn trùng có kích thước rất nhỏ, rộng 0.3 – 0.355mm và dài 0.6 – 0.7mm. Đầu kiến có 2 râu mảnh và có vòi nhỏ ở miệng để hút nhựa cây. Thân có 2 đôi lỗ thở, 3 đôi chân và bụng dài. Ngực có 3 đốt, phía cuối thân có 2 lông dài và hơi cứng.

Loài này gồm có con cái và con đực, có cánh nhưng không bay được xa. Một số con đực sinh ra không có cánh nên thường di chuyển bằng cách bò. Trong đó, con cái cho vị thuốc cánh kiến đỏ, còn con đực cho nhựa mỏng, nhỏ và hầu như không được sử dụng.

Tuổi đời của cơn đực kéo dài từ 2 – 3 ngày, sau khi con đực chết thì con cái phát triển mạnh. ( không copy dưới mọi hình thức).

Phân bố:

Ở nước ta, loài động vật này thường sống ký sinh trên 200 cây chủ. Ngoài ra loài này còn phân bố ở Ấn Độ, Liên bang Nga.

Bộ phận dùng cánh kiến đỏ:

Nhựa được con rệp son cánh kiến cái tiết ra được ứng dụng trong y học cổ truyền.

Thu hoạch:

Thu hoạch cánh kiến đỏ vào tháng 8 – 10 và từ tháng 9 – 10 hàng năm. Để thu hoạch với số lượng lớn, cần chọn cây chủ (cây cung cấp thức ăn cho rệp son cánh kiến), rồi thả rệp vào từ tháng 4 – 5 hàng năm.

SƠ CHẾ:

Khi đến thời điểm cần thu hoạch, thì đem gỡ bỏ tổ. Rồi bỏ cành cây và cho tổ vào ngâm trong nước khoảng 2 ngày đêm. Khi rệp chết hết thì phơi nơi thoáng gió và có bóng râm. Tránh phơi và sấy ở nhiệt độ cao vì tổ kiến sẽ rất dễ chảy ra và đóng thành cục.

Bảo quản:

Để ở nơi khô ráo và thoáng gió, tránh những nơi có nhiệt độ cao.

Thành phần hóa học:

Theo các nhà khoa học thì trong nhựa cánh kiến đỏ có chứa acid jolaric, acid senlolic, acid butonic. Còn có acid octadecanoic, acid hexadecanoic, acid tetradecanoic, acid eleuritic…

Còn trong chất sáp (6.6%) gồm 20% benzene và 80% phần tan trong cồn nóng.

Trong 2 – 3% chất màu có chứa chất vàng không tan trong nước, acid laccaic và erytrolaccin. Ngoài ra còn có muối và đường (thành phần chủ yếu là arabinose, glucose và fructose).

Tính vị:

Theo y học cổ truyền, cánh kiến đỏ có vị đắng, hơi ngọt mặn và có tính hàn.

Công dụng:

Có tác dụng chữa bế kinh, hòn cục, rong huyết sau sinh, u xơ tử cung. Trị mụn nhọt, ghẻ lở, giúp phòng ngừa và điều trị bệnh sâu răng. Giúp cầm máu, thanh nhiệt, giải độc, đậu chẩn, hạ sốt. Trị bạch đới, tê liệt, chân tay rã rời và chóng mặt ở phụ nữ sau sinh.