Bần chua

BẦN CHUA– CHỮA BÍ TIỂU TIỆN, TIÊU DIỆT KÝ SINH TRÙNG SỐNG TRONG SÁN

Bần chua còn được gọi là bần sẻ, cây bần. Trong đông y, bần chua có tác dụng tiêu viêm và chỉ thống, giảm đau, chống oxy hóa, hạ đường huyết, kháng khuẩn, chữa bí tiểu tiện, cầm máu, bảo vệ tế bào gan, gây độc đối với ấu trùng muỗi. Tên khoa học là Sonneratia caseolaris, thuộc họ bần (Sonneratiaceae).

Bần chua trị bệnh đậu mùa, bệnh thiếu máu tiểu cầu, giảm sưng, trị bong gân

Mô tả:

Bần chua thuộc loại thực vật thân gỗ, cao từ 10 – 15m, còn một số cây có thể cao đến 25m. Thân chia làm nhiều cành, cành non màu đỏ có nhiều đốt phình to. Chất gỗ bở và xốp nên không được sử dụng để làm vật dụng sinh hoạt.

Rễ phát triển thành gốc to, mọc sâu ở dưới bùn đất và rất chắc khỏe. Rễ mọc ra từ thân thành nhiều khóm quanh gốc. Lá mọc đối xứng, có phiến hình trái xoan hay hình bầu dục. Lá dày nhưng khá giòn, rộng khoảng 35 – 45mm và dài từ 5 – 10cm. Ở cuống lá có gân giữa nổi rõ và chiều dài từ 0.5 – 1.5cm.

Hoa mọc ở đầu cành thành từng cụm, cuống dài 0.5 – 1.5cm. Cụm hoa dài 5cm và mỗi cụm gồm khoảng 2 – 3 bông nhỏ. Đài có mặt trong màu tím hồng, còn mặt ngoài thì có màu lục. Cánh màu trắng lục, thuôn ở 2 đầu và mỗi hoa gồm 6 cánh.

Quả khi còn non thì giòn, cứng, còn lúc chín sẽ mềm, mọng. Quả chín cao từ 2 – 3cm, có đường kính 5 – 10cm và chứa nhiều hạt dẹt. ( không copy dưới mọi hình thức).

Phân bố:

Cây sống ở những rừng ngập mặn có khí hậu nhiệt đới. Loài này có nguồn gốc từ các nước Đông Nam Á và Nam Á. Ngoài ra cây còn phân bố ở Châu Đại Dương, Châu Phi và Châu Á.

Ở nước ta, bần tập trung ở các tỉnh ven biển và nhiều nhất ở khu vực Tây Nam Bộ.

Bộ phận dùng:

Lá và quả (Folium et Fructus Sonneratiae) được sử dụng làm thuốc.

Thu hái:

Ta có thể thu hái lá quanh năm, còn quả thì hái theo mùa.

Sơ chế:

Đem bần đã thu hái về, đi rửa sạch rồi giã nát đắp ngoài hoặc có thể dùng quả để nấu canh.

Bảo quản:

Dược liệu cần được bảo quản ở những nơi khô ráo và thoáng mát.

Thành phần hóa học:

Trong đông y, trong vỏ thân cây bần có chứa 10 – 20% tannin, archinin, archin, chất màu. Còn trong gỗ bần chứa 17.6% pentosan có màu nâu và cùng 8.5% lignin. Bên cạnh đó quả chứa nhiều chất màu, archicin, archin, 11% pectin và 2 chất flavonoid.

Tính vị:

Theo y học cổ truyền, lá có vị chát, tính mát, còn quả có vị chua, tính mát.

Công dụng:

Có tác dụng chữa bí tiểu tiện, tiêu diệt ký sinh trùng sống trong sán, giun. Trị bệnh đậu mùa, bệnh thiếu máu tiểu cầu, giảm sưng, trị bong gân. Giúp cầm máu, ức chế ung thư vú, ung thư phổi và ung thư biểu mô.

Bần chua giúp cầm máu, ức chế ung thư vú, ung thư phổi và ung thư biểu mô

Một số bài thuốc từ bần chua:

Đối với trường hợp bí tiểu, tiểu tiện không thông:

Chuẩn bị cơm quả và lá bần với lượng vừa đủ, đem đi giã nát rồi đắp trực tiếp vào vùng bụng dưới.

Hỗ trợ điều trị viêm tấy và bong gân:

Sử dụng quả non, mang đi rửa sạch, rồi giã nát. Sau đó đắp trực tiếp vào vùng sưng tấy, dùng băng cố định và ngày đắp 1 lần.

Chú ý:

Phân biệt với cây Bần ổi (Sonneratia ovata Bak) – Loài thực vật có lá hình bầu dục, vỏ thân tróc thành từng mảng, quả có vị chua và thơm.

Không nên ăn quả bần khi bụng đói vì có thể gây ra đau dạ dày và xót ruột. Bệnh nhân bị viêm loét dạ dày tá tràng cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.