Bại tương thảo

BẠI TƯƠNG THẢO – TRỊ BÍ TIỂU, VIÊM GAN VÀNG DA CẤP TÍNH, TIÊU THŨNG

Bại tương thảo còn được gọi là bại tương, khô thán, cây trạch bại, cây lộc trường, khổ chức, mã thảo, kỳ minh, lộc thủ. Theo đông y, bại tương thảo có tác dụng kích thích lưu thông máu, chống ứ, bài nùng, thải độc, lợi thấp, làm mát cơ thể, tiêu nhọt. Cây có tên khoa học là Patrinia scaplosaefolia Lamk, thuộc họ Nữ lang – Valerianaceae.

Bại tương thảo chữa táo bón, mụn đinh nhọt ngoài da, mụn nhọt trong ruột.

MÔ TẢ:

Bại tương thảo thuộc loại thân mềm, nhỏ, có chiều cao từ 0,7 – 1,5 m. Cây có nhiều cành, bề mặt thân và cành nhẵn có ruột rỗng bên trong.

Lá mọc đối xứng dọc theo thân và xẻ dạng lông chim. Lá màu xanh lục, có phiến khép, các lá mọc dưới gốc có cuống nhỏ hình bẹ. Có thể phát triển thêm 2 lá tai gọi là thùy. Thường mọc chỉa lên trên và ôm vào thân cây. Ngoài mép lá có hình răng cưa và các răng này thường không đều nhau.

Rễ có hình trụ dài, chỗ to chỗ nhỏ, xung quanh phát triển thêm nhiều rễ con. Hoa thường mọc thành chùm, có cánh nhỏ và có màu vàng nhạt. Cuống hoa mọc ra từ các nách lá hay đầu cành, ngọn cây.

Quả hình trứng, hơi dẹt, bên ngoài có nhiều lông bao phủ xung quanh. Một mặt có 3 sóng và bên còn lại có 1 sóng, quả bắt đầu già vào mùa thu và lụi khi đông về. ( không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây thường mọc ở những vùng có khí hậu ẩm mát, ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lạng Sơn, Cao Bằng. Loại cây này được phân bố nhiều ở Trung Quốc, đặc biệt là ở các khu vực sườn đồi hoặc bên vệ đường.

BỘ PHẬN SỬ DỤNG:

Toàn cây đều được y học cổ truyền sử dụng làm thuốc, nhưng chủ yếu là rễ cây.

THU HÁI:

Người dân thường thu hái rễ vào tháng 8, còn các bộ phận khác có thể thu hái quanh năm.

CHẾ BIẾN:

Lấy rễ già đem đồ sôi cùng với một ít lá cam thảo trong 3 tiếng. Sau đó, loại bỏ lá cam thảo, giữ lấy rễ rồi đem phơi khô, dùng dần.

BẢO QUẢN:

Để nơi thoáng mát, cho vào hũ sạch hoặc đóng bịch để không bị nhiễm bụi bẩn, vi khuẩn.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Theo các nhà nghiên cứu thì bại thương thảo có chứa 8% tinh dầu và một số chất hóa học khác.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, bại tương thảo vị cay, đắng và có tính hàn nhẹ.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị sung huyết kết mạc, viêm kết mạc cấp tính gây sưng đau. Trị bí tiểu, viêm gan vàng da cấp tính, tiêu thũng, nóng trong. Chữa táo bón, mụn đinh nhọt ngoài da, mụn nhọt trong ruột. Điều trị viêm ruột thừa cấp, ứ huyết, đau bụng sau sinh.

Bại tương thảo điều trị viêm ruột thừa cấp, ứ huyết, đau bụng sau sinh.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Điều trị ruột nổi mụn nhọt, có mủ hoặc bị viêm ruột thừa:

Dùng bại tương thảo (2 phần), hắc phụ (2 phần), cườm thảo (10 phần). Đem tất cả nghiền kỹ thành bột mịn, mỗi ngày lấy 1 muỗng canh bột thuốc sắc với 2 bát nước. Sao cho cạn còn 1 bát, rồi gạn ra uống hết 1 lần.

Trị sung huyết kết mạc, viêm kết mạc cấp:

Chuẩn bị 60g rễ cây bại tương thảo, 60g diếp trời, 15g nhẫn đông hoa. Tất cả sắc với 4 bát nước, đến cạn còn 2 bát, chia làm 3 lần uống trong ngày.

Điều trị căng đau vùng bụng dưới ở phụ nữ sau sinh:

Lấy 60g rễ cây bại tương thảo, sắc lấy nước đặc chia làm 3 lần uống trong ngày.

Khi bị lở loét, có cảm giác ngứa ngáy quanh lưng:

Lấy bại tương thảo, đem sắc kỹ, dùng nước rửa bên ngoài khu vực bị tổn thương.

Chữa đau lưng cho phụ nữ trong thời kỳ hậu sản:

Chuẩn bị bại tương thảo (8 phân), vân quy (8 phân), giả mạc gia (6 phân), thược dược (6 phân), quế tâm (6 phân). Đem sắc với 2 chén nước, đến cạn còn 1 chén. Chia làm 2 lần uống khi nguội và kiêng ăn hành khi đang dùng thuốc.

Điều trị bệnh viêm ruột thừa cấp ( chưa có mủ), táo bón:

Chuẩn bị 9g hạt đào, bại tương thảo, bồ công anh, cỏ tím, hạt bí đao mỗi vị 40g. Sau đó đem tất cả đi sắc, rồi chia làm 2 – 3 lần uống.

Hỗ trợ điều trị bí tiểu, bệnh viêm gan vàng da cấp tính, tiêu thũng:

Lấy 30g bại tương thảo, 30g khoản cân thảo, 30g thổ nhân trần, 15g hạt dành dành. Sắc tất cả rồi gạn lấy nước đặc, pha thêm một ít đường cát cho dễ uống.

Chữa ho, trong phổi có đờm mủ:

Dùng 1 cân bại tương thảo, 2 cân diếp cá, 1 cân lô căn, 1 cân đại hoàng đằng cùng 1/2 cân cát cánh. Đem sắc cùng 500ml nước, chia làm 3 lần uống trong ngày.

Chữa sản hậu xuống huyết kéo dài:

Sử dụng bại tương thảo (6 phân), vân quy (6 phân), sâm nam (8 phân), thược dược (8 phân), hương thảo (4 phân). Cùng với trúc nhự (4 phân), thục địa (12 phân), đem sắc cùng 3 bát nước, đến cạn còn 2 bát. Sau đó gạn ra, chia làm 2 – 3 lần uống đói bụng.

Lưu ý:

Người có biểu hiện thực nhiệt, dị ứng với thành phần của dược liệu không được dùng.