MẠCH MÔN – TRỊ HO, VIÊM PHẾ QUẢN,HUYẾT ÁP THẤP

Vị thuốc Mạch môn còn có các tên gọi khác là mạch môn, mạch môn đông, mạch đông, tóc tiên, cỏ lan, lan tiên. Tên khoa học Ophiopogon ịaponicus Wall. Thuộc họ Hành Comallariaceae

Mạch môn có vị ngọt, hơi đắng, làm thuốc ho, long đờm, lợi tiểu

Mô tả:

Mạch môn là loài cây thảo tạo thành bụi như 1 đám cỏ sống lâu năm cao khoảng 10 – 40 cm, các lá mọc thẳng đứng từ gốc, hẹp dài cuống có bẹ, lá dài từ 20 – 40cm, rộng 1 – 4mm, mép lá hơi có răng cưa. Rễ trùm trên rễ có những chỗ phát triển thành củ mẫm, có hoa màu lơ nhạt, quả mọng màu tím đen, hoa ở kẽ các lá cán mang hoa dài từ 10 – 20cm cuống hoa dài 3 – 5mm. quả có đường kính chừng 5-6mm có từ 1 đến 2 hạt.

Bộ phận dùng làm thuốc: Củ.

Phân bố thu hái:

Mạch môn là loài trong chi mạch môn có nguồn gốc từ Nhật bản, hiện nay được trồng nhiều ở các nước như Việt Nam, Trung Quốc.

Người ta thu hái Mạch môn vào khoảng tháng 7-8, chọn những củ già trên 2 năm, cắt bỏ rễ con, rửa sạch.

Mạch môn hình giống cái suốt vải, giữa béo mập, tròn, dẹt, không đầu. dài khoảng 1,6-3,3cm, đường kính phần giữa 0,3-0,6cm. Mặt ngoài mầu vàng trắng, nửa trong suốt, có vân dọc mịn. Chất mềm dai, mặt cắt ngang mầu trắng, giốngchất sáp, mịn. Giữa có lõi cứng nhỏ, có thể rút ra. Hơi có mùi thơm, vị ngọt, nhai thì dính. Thứ to, màu trắng vàng nhạt, chất mềm, nhai dính là tốt. Thử nhỏ, mầu vàng nâu, nhai ít dính là loại kém.

Dùng củ phơi, sấy khô, dưới dạng thuốc sắc, bột, hoàn.

Công dụng:

Mạch môn có vị ngọt, hơi đắng, làm thuốc ho, long đờm, lợi tiểu. Dùng củ phơi, sấy khô, dưới dạng thuốc sắc, bột, hoàn.

Chủ trị:

+ Trị khí kết ở ngực và bụng, vị lạc mạch tuyệt, nguời gầy đoản khí, uống lâu nhẹ nguời, không đói, không gìa.

+ Trị người nặng, mắt vàng, dưới ngực đầy, hư lao nhiệt, miệng khô, phiền khát.

+ Trị nhiệt độc, giải phiền khát, trị phù thũng mặt và chân tay… trị phế nuy, nôn ra mủ, tiết tinh.

+ Trị ngũ lao thất thương, đầu đau.

+ Trị tâm phế hư nhiệt.

+ Trị tâm khí bất túc, hồi hộp,lo sợ,hay quên, tinh thần tán loạn hoặc phế nhiệt phế táo, hơi thở ngắn,hư suyễn, ho ra máu, hư lao, sốt về chiều,hoặc tỳ vị táo, táo bón.

+ Trị ho ra máu, miệng khô, khát nước, táo bón nơi người lớn tuổi, sau khi sinh.