KỶ TỬ – THUỐC BỔ ĐIỀU TRỊ CHỨNG DI MỘNG TINH

Kỷ tử vị thuốc bổ dưỡng dành cho sức khỏe dùng để chữa can thận âm suy, lưng gối yếu mỏi, đầu choáng mắt hoa, ho khan, mắt nhìn không rõ, di tinh, vô sinh… Chủ trị các chứng can thận âm hư, âm huyết hư tổn, chứng tiêu khát, hư lao khái thấu.

Kỷ tử vị thuốc bổ dưỡng dành cho sức khỏe

Kỷ Tử có tên gọi khác là Câu khởi, Khởi tử, Địa cốt tử, Quả kỷ tử. Tên khoa học: Fructus Lycii. Thuộc họ Cà (Solanaceae).

Mô tả:

Kỷ tử là dạng cây bụi mọc đứng, phân cành nhiều, cao 0,5-1,5m. Cành mảnh, thỉnh thoảng có gai ngắn mọc ở kẽ lá. Lá nguyên nhẵn, mọc cách, một số mọc vòng. Hoa nhỏ mọc đơn độc ở kẽ lá hoặc có một số hoa mọc chụm lại. Đài nhẵn, hình chuông, có 3-4 thùy hình trái xoan nhọn, xẻ đến tận giữa ống. Tràng màu tím đỏ, hình phễu, chia 5 thùy hình trái xoan tù, có lông ở mép. Quả mọng hình trứng, khi chín màu đỏ sầm, hoặc vàng đỏ.

Phân bố:

Có nhiều ở Trung Quốc nước ta còn phải nhập, có ở các tỉnh biên giới Việt Nam như Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam.

Phần dùng làm thuốc: Dùng quả khô rụng (Fructus Lycii).

Mô tả dược liệu:

Quả khô Câu kỷ tử hình bầu dục dài khoảng 0,5-1cm, đường kính khoảng hơn 0,2cm. Vỏ quả màu tím đỏ hoặc đỏ tươi, mặt ngoài nhăn teo bên trong có nhiều hạt hình tạng thận màu vàng, có một đầu có vết của cuống quả, không mùi, vị ngọt hơi chua, sau khi nếm nước bọt có màu vàng hồng.

Quả kỷ tử

Tính vị qui kinh:

Vị ngọt tính bình, qui kinh Can, Thận, Phế.

Thành phần chủ yếu:

Carotene, thiamene, riboflavin, vitamin C, b-sitosterol, linoleic acid.

Thu hái:

+ Kỷ tử hái quả hàng năm vào tháng 8-9, phơi khô. Khi quả chín đỏ hái vào sáng sớm hoặc chiều mát, trải mỏng, phơi trong râm mát cho đến khi bắt đầu nhăn mới phơi chỗ nắng nhiều cho đến khi thật khô.

Sơ chế:

+ Lựa thứ quả đỏ tươi, tẩm rượu vừa đều để một hôm, gĩa dập dùng.

+ Thường dùng sống, có khi tẩm rượu sấy khô, hoặc tẩm mật rồi sắc lấy nước đặc, sấy nhẹ cho khô, đem tán bột mịn.

Bảo quản:

Đựng vào lọ kín để nơi khô ráo, nếu bị thâm đen đem xông diêm sinh hoặc phun rượu, xóc lên sẽ trở lại màu đỏ đẹp

Tác dụng:

+ Bổ ích tinh huyết, cường thịnh âm đạo.

+ Bổ ích tinh bất túc, minh mục, an thần.

+ Trừ phong, bổ ích gân cốt, khử hư lao.

+ Chuyên bổ thận, nhuận phế, sinh tân, ích khí, là thuốc chủ yếu bổ can thận chân âm bất túc, là thuốc tốt để ích tinh, minh mục…

+ Rượu kỷ tử: bài thuốc kiềm chế lão suy

Rượu Kỷ Tử

Bài thuốc:

+ Trị gan viêm mạn tính, gan xơ do âm hư:

Bắc sa sâm 12g, Mạch môn 12g, Đương qui 12g, Kỷ tử 12-24g, Sinh địa 24-40g, Xuyên luyện tử 6g, sắc nước uống.

+ Trị suy nhược, thận hư, lưng đau, gối mỏi, di tinh, huyết trắng nhiều:

Thục địa 320g, Sơn dược (sao) 160g, Câu kỷ tử 160g, Sơn thù nhục 160g, Ngưu tất 120g, Thỏ ty tử 160g, Lộc giao (sao) 160g, Quy bản (sao) 160g, tán bột, trộn mật làm hoàn. Mỗi lần uống 12-16g, ngày 2-3 lần.

+ Trị hoa mắt, thị lực giảm sút, cườm mắt tuổi gìa, thủy tinh thể dục:

Thục địa 320g, Sơn thù 1690, Sơn dược 160g, Đơn bì 80g, Trạch tả 80g, Phục linh 80g, Cúc hoa 120g, Câu kỷ tử 120g. Tán bột, trộn với mật làm hoàn, ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 10-12g .

+ Trị được cả chứng ho do âm hư, phế nhiệt:

Câu kỷ tử, Thục địa, Ngũ vị tử, Mạch môn đông, Địa cốt bì, Thanh hoa, Miết giáp, Ngưu tất trị âm hư lao nhiệt nóng bức rứt âm ỉ trong xương, hoặc muốn dùng làm thuốc chính để trị phát sốt, lạnh thì thêm Thiên môn đông, Bách bộ

+ Trị hoa mắt, thị lực giảm sút, cườm mắt tuổi già, thủy tinh thể dục:

Cúc hoa 8g, Kỷ tử 20g, Nhục thung dung 12g, Ba kích thiên 8g, sắc nước uống.

+ Trị nam giới sinh dục suy yếu (vô sinh):

Mỗi tối nhai 15g Câu kỷ tử, liên tục 1 tháng, thường sau khi tinh dịch trở lại bình thường, uống thêm 1 tháng. Trong thời gian uống thuốc, kiêng phòng dục.

+ Trị dạ dầy viêm teo mạn tính:

Dùng Kỷ tử rửa sạch, sao khô, giă nát, đóng gói. Mỗi ngày uống 20g, chia làm 2 lần lúc bụng đói và nhai uống, 2 tháng là một liệu trình. Trong thời gian uống thuốc, ngưng tất cả các loại thuốc khác. Đã trị 20 ca, theo dõi 2- 4 tháng, có kết quả tốt 15 ca, có kết quả 5 ca

+ Trị thận hư, tinh thiếu, lưng đau, vùng thắt lưng đau mỏi:

Câu kỷ tử, Hoàng tinh, 2 vị bằng nhau, tán bột, luyện mật làm viên, mỗi lần 12g, ngày uống 2 lần với nước nóng.

+ Trị Can hư sinh ra bệnh ở mắt, ra gió chảy nước mắt:

Câu kỷ tử, dùng rượu ngâm sau 3-7 ngày, mỗi lần uống 1-2 muỗng canh, ngày 2 lần.

Ngoài thuốc thang còn có thể dùng ngâm rượu, dùng độc vị.

Rượu kỷ tử: bài thuốc kiềm chế lão suy

Để làm rượu kỷ tử, rất đơn giản: Kỷ tử : 600g, Rượu (35-40 độ): 2 lít

Giã nhỏ kỷ tử, cho rượu vào ngâm trong 2 tuần lễ trở lên rồi lọc lấy rượu, ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 1 chén con.

Tác dụng: Bổ huyết, sáng mắt, kiềm chế lão suy.

Chú ý: Không dùng với những người tỳ vị hư yếu, tiêu chảy kéo dài.