Trinh nữ tử

TRINH NỮ TỬ – VỊ THUỐC BỔ ÂM

Theo Đông y, trinh nữ tử vị ngọt đắng, tính bình. Có tác dụng tư bổ can thận, minh mục, làm cho khỏe mạnh đầu gối và lưng. Dùng cho các trường hợp đau đầu hoa mắt chóng mặt, ù tai, điếc tai, đau lưng mỏi gối, râu tóc chóng bạc. Để sử dụng và tham khảo, sau đây Thảo Dược Sinh Phương xin giới thiệu những phương thuốc trị liệu từ Nữ trinh tử.

Trinh nữa tử làm sáng mắt, an thần

Trinh nữ tử tên tiếng Hoa: 女贞子. Tên khoa học: Ligustrum lucidum Ait.

Tác dụng: bổ Can và Thận, thanh nhiệt, làm sáng mắt, an thần.

Trinh nữ tử còn gọi là bạch lạp thụ tử, nữ trinh, nữ trinh tử…

Tính vị: Vị ngọt, đắng, tính mát.

Qui kinh: Vào kinh Can và Thận.

Chủ trị:

– Can Thận âm hư biểu hiện như tóc bạc sớm, giảm thị lực, khô mắt, ù tai, đau và yếu lưng dưới đầu gối: Dùng Trinh nữ tử với Đảng sâm, Hạn liên thảo (sao đen) và Câu kỷ tử.

– Âm hư và nội nhiệt: Dùng Nữ trinh tử với Địa cốt bì, Mẫu đơn bì và Sinh địa hoàng.

Bào chế: Thu hái vào mùa thu, hầm và phơi nắng.

Liều dùng: 10-15g.

Thành phần hóa học:

Trinh nữ tử có chứa acid oleanolic, mannitol, glucose, acid palmitic…

Kiêng kỵ:

Không dùng trong trường hợp tiêu chảy do hàn và Tỳ, Vị kém hoặc dương suy.

Bộ phận dùng làm thuốc:

Dùng quả chín phơi khô của cây nữ trinh.

Mô tả:

Trinh nữ tử quả hình trứng hoặc hình bầu dục, có quả hơi cong, dài 0,7-1cm, đường kính khoảng 0,33cm; có vỏ ngoài màu đen gio, có vằn nhăn; hai đầu tròn tày, một đầu có vết của cuống quả. Cần tránh nhầm với cây xấu hổ, cỏ thẹn – Loại này quả giáp dài 2cm, rộng 3mm, tụ lại hình ngôi sao; hạt gần hình trái xoan, dài 2mm, rộng 1,5mm.

Nữ trinh tử hay trinh nữ tử

Tác dụng:

Theo Đông y, trinh nữ tử ngọt đắng, tính bình. Có tác dụng tư bổ can thận, minh mục, làm cho khỏe mạnh đầu gối và lưng. Dùng cho các trường hợp đau đầu hoa mắt chóng mặt, ù tai, điếc tai, đau lưng mỏi gối, râu tóc chóng bạc.

Một số phương thuốc trinh nữ tử:

– Trị lưng đau, gối mỏi, đau nhức khớp, chuột rút:

Trinh nữ tử 400g. Cho thuốc vào bình sạch, ngâm với 3 lít rượu ngon. Sau 5 ngày lấy ra dùng có tác dụng: Bổ thận, khu phong.

– Làm mạnh lưng, gối, gân xương, tăng cường Thận âm, làm đen râu tóc:

Trinh nữ tử, Hạn liên thảo không kể nhiều ít, tán nhỏ, trộn với mật làm viên, hoặc trộn thêm với Tang thầm cao (cao nấu bằng trái Dâu), uống với nước muối, lúc đói.

– Chữa các chứng suy nhược thần kinh, cao huyết áp có hội chứng bệnh lý Can thận âm hư:

Hạn liên thảo 12g, Trinh nữ tử 12g, Ngưu tất 14g, Đỗ trong 12g. Sắc uống. Tác dụng: Ích Can thận, bổ âm huyết.

– Trị âm hư, nội nhiệt, lưng gối đau mỏi, chóng mặt, hoa mắt:

Trinh nữ tử 250g, Cẩu kỷ tử 200g, ngâm với 1,5 lít rượu uống ngày 3 ly nhỏ có tác dụng: Bổ thận, tư âm, dưỡng âm, minh mục.

– Chữa đau lưng mỏi gối, tai ù, tóc rụng bạc sớm:

Thục địa 30g, Hoài sơn 20g, Đơn bì 14g, Sơn thù 14g, Phục linh 12g, Trạch tả 10g, Nhục quế 4 – 6g, Phụ tử 4g có tác dụng: trị người lớn thận thủy suy, mệnh môn hỏa suy.

– Trị âm hư nội nhiệt:

Trinh nữ tử 20g, địa cốt bì 15g, mẫu đơn bì 15g, sinh địa 20g. Sắc uống.

– Bổ can thận:

Trinh nữ tử 30g, đương quy 30g, ngưu tất 30g, kỷ tử 30g, sinh địa 30g, thục địa 30g, thiên môn 30g, mạch môn 30g, đậu đen 50g, hà thủ ô 100g, rượu 3503.000ml. Cho các vị vào bình, đun sôi, tắt bếp và nút buộc kín miệng bình. Để ngâm 15 – 30 ngày; gạn lấy rượu để uống. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 20 – 30 ml. Tác dụng: bổ can thận, làm đen tóc.

– Nhị chí hoàn:

Trinh nữ tử 100g, hạn liên thảo 100g. Đồ chín và phơi; nếu làm được 9 lần (cửu chưng cửu sái) càng tốt. Sấy khô, tán bột, làm viên hoàn. Ngày uống 10 – 15g. Tác dụng: bổ thận, trị đau lưng, đầu váng mắt hoa.

– Trị tăng huyết áp:

Trinh nữ tử 12g, hà thủ ô chế 12g, sinh địa 12g, huyền sâm 12g, sinh bạch thược 12g, hạn liên thảo 12g, sa uyển tật lê 12g, hy thiêm 12g, tang ký sinh 12g, ngưu tất 12g. Sắc uống.

Một số món ăn:

– Canh xương lợn đỗ trọng trinh tử nữ: xương lợn 250g, Trinh nữ tử 20g, đỗ trọng 15g. Hai dược liệu được gói trong vải xô, đem hầm với xương lợn cho chín nhừ, bỏ bã thuốc thêm gia vị vừa ăn, có thể thêm khoai tây, cà rốt. Ngày chia hai lần ăn. Dùng cho trường hợp dính khớp, thoái hóa khớp, hạn chế vận động ở người cao tuổi.

– Xương bò hầm nữ trinh tử hạn liên thảo: Trinh nữ tử 15g, cỏ nhọ nồi 30g, đại táo 50g, xương bò 250g, gạo tẻ 100g. Sắc nữ trinh tử và cỏ nhọ nồi lấy nước, bỏ bã. Đem nước sắc hầm với xương bò, gạo tẻ, đại táo. Khi cháo chín nhừ thêm đường và gia vị cho ăn. Ngày làm 1 lần, đợt dùng 20 ngày. Dùng cho các bệnh nhân thiếu máu do mất máu.

Bài thuốc có Trinh nữ tử:

– Nước sắc Trinh nữ tử tang thầm: nữ trinh tử 12g, tang thầm 15g, cỏ nhọ nồi 10g. Sắc cho uống. Dùng cho trường hợp lưng gối đau, đau đầu, chóng mặt, râu tóc bạc sớm.

Rượu nếp ngâm nữ trinh tử: nữ trinh tử 1kg, rượu 300 1.000ml. Ngâm 7 – 10 ngày. Ngày uống 1 – 2 lần, mỗi lần 20 – 30ml. Dùng cho các trường hợp suy nhược mất ngủ.