Báo xuân hoa

BÁO XUÂN HOA – HÒA HUYẾT, ĐIỀU KINH, KHƯ PHONG THẤP

Báo xuân hoa hay còn được biết đến với cái tên hoa đỗ quyên, thanh minh hoa, ánh sơn hồng, sơn thạch lựu, mãn sơn hồng. Theo đông y, báo xuân hoa có tác dụng trị các bệnh phụ khoa, thanh nhiệt giải độc, dị ứng, viêm khí quản. Cây có tên khoa học là Rahododendron, thuộc họ Ericaceae hay Heath (Thạch nam).

Ngoài tác dụng chữa bệnh ra thì báo xuân hoa ở Trung Quốc còn là biểu tượng cho sự ôn hòa, dịu dàng và nữ tính. Tượng trưng cho tình cảm son sắt, chung thủy với ý nghĩa “Nhớ chăm sóc và giữ gìn sức khỏe em nhé !” (Take care of yourself for me).

Báo xuân hoa trị phong thấp sưng đau, trĩ xuất huyết, đòn ngã tổn thương.

Mô tả:

Báo xuân hoa thuộc loại cây bụi rụng lá, có thể cao tới 2m. Phân nhiều cành, nhánh nhỏ mọc đứng và có vỏ màu xám đen.

Lá mỏng có dạng bầu dục hoặc hình trứng ngược vào mùa xuân thì lá ngắn hơn mùa hè. Lá dài khoảng 3 – 5cm, rộng từ 2 – 3cm, mặt trên có lông thưa còn mặt dưới phủ một lớp lông dày.

Hoa xếp thành tán từ 2 – 6 đóa ở cành ngọn. Đài dài 4 mm gồm 5 thùy và phủ nhiều lông tơ. Tràng hoa màu hồng hay đỏ tươi, đỏ thẫm có hình phễu rộng.

Quả nang hình trứng tròn, dài khoảng 8mm, phủ đầy lông thô. Cây ra hoa từ tháng 2 – 4 và quả chín từ tháng 8 – 10. ( không copy dưới mọi hình thức).

Phân bố:

Cây báo xuân hoa thường mọc nhiều ở Lào Cai, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế, Kon Tum. Ngoài ra cây còn phân bố ở Trung Quốc, Lào.

Bộ phận dùng:

Hoa, lá, rễ, hạt đỗ quyên được sử dụng để làm thuốc.

Thua hái:

Người ta thường thu hái hoa vào mùa xuân, còn lá vào mùa hè thu, rễ thì quanh năm.

Chế biến:

Sau khi thu hái về có thể dùng tươi hay phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học:

Theo các nhà khoa học thì trong lá đỗ quyên chứa: flavonoid, rhodotoxin và sparassel. Còn hoa chứa rhodomollin III, caroten-5,6-epoxid, lutein, gossypetin-6-galactosid, lycopen. Còn 2 chất độc andromedotoxin, ericolin. Trong quả thì chứa rhododendrotoxin I, II, rhodojaponin I, andromedotoxin, ericolin, sparassol.

Tính vị:

Theo đông y, hoa có vị chua, ngọt, tính ấm. Còn rễ có vị chua, ngọt, tính ấm, lá thì có vị chua và tính bình.

Công dụng:

Có tác dụng hòa huyết, điều kinh, khư phong thấp, khư phong, chỉ thống. Giúp thanh nhiệt, giải độc, chỉ huyết, kinh nguyệt không đều, bế kinh, băng lậu. Trị phong thấp sưng đau, trĩ xuất huyết, đòn ngã tổn thương, thổ huyết, chảy máu mũi. Trị mụn nhọt sưng lở, ngoại thương xuất huyết, mề đay.

Báo xuân hoa trị mụn nhọt sưng lở, ngoại thương xuất huyết, mề đay.

Một số bài thuốc:

Khi đòn ngã buốt đau:

Dùng 10 g hạt báo xuân hoa, đem rang giòn, rồi tán thành bột. Mỗi lần dùng 1,5 g uống với nước gạo hay rượu trắng.

Điều trị vết thương ngoài mắt sưng đỏ:

Dùng hoa và lá báo xuân hoa non, đem rửa sạch rồi giã nát. Sau đó thêm chút sữa người, rồi đắp trực tiếp lên chỗ bị thương.

Khi bị ngoại thương xuất huyết:

Lấy hoa, lá báo xuân hoa tươi, đem giã nát, rồi đắp trực tiếp lên vết thương.

Dùng để trị mề đay:

Dùng hoa, lá báo xuân hoa tươi, ké đầu ngựa, thiên lý quang với lượng vừa đủ. Sau đó đem tất cả đi sắc lấy nước để rửa ngoài vùng da nổi mày đay.

Khi kinh nguyệt không đều, nước kinh trong đặc:

Lấy 30g rễ báo xuân hoa, 30g hải kim sa, 15 g ô dược. rồi đem tất cả đi sắc nước uống trước kỳ kinh khoảng 5 ngày. Mỗi ngày uống 1 lần và dùng liên tục trong 3 – 5 ngày.

Điều trị bạch đới:

Lấy 15g rễ báo xuân hoa, 15g rễ hàm ếch. Rồi đem 2 vị đi sắc nước, bỏ bã để uống. Uống kèm nước thịt lợn luộc, mỗi ngày uống 1 lần và liên tục trong 3 – 5 ngày.