Hoạt thái

HOẠT THÁI – TRỊ ĐẦY CĂNG NGỰC BỤNG, ĐẠI TIỂU TIỆN KHÔNG THÔNG

Hoạt thái chưa thấy phân bố ở Việt Nam, nhưng về công dụng chữa bệnh của nó thì được nhiều người biết đến. Dược liệu có tên gọi khác là khâu, lộ qùy, đông quỳ tử, hoạt qùy tử, kỳ thái tử, đằng thái tử, a úc tử. Cây có tên khoa học là Malva verticilata Linn, thuộc họ Malvaceae.

Hoạt thái chữa điếc tai, tiểu khó, tiểu buốt, trị sỏi đường.

MÔ TẢ:

Đông quỳ tử thuộc loại thân thảo sống 2 năm. Ở điều kiện thường cây có thể cao tới 3m.

Lá có hình gần giống bàn tay chẻ 5 hoặc 7. Bên ngoài mép lá chứa răng cưa không đều. Phần lá mọc cách có cuốn dài, lá ở nách sẽ sinh hoa nhỏ vào giữa mùa đông xuân.

Hoa có màu trắng pha lẫn tím, mỗi bông chứa 5 cánh, hình tim ngược. ( không copy dưới mọi hình thức).

Mô tả dược liệu:

Hạt có hình thận, phần đầu hơi nhọn và lõm xuống. Chiều dài của hạt là 3,2mm. Bên ngoài có vỏ màu nâu, rốn hạt lõm xuống. Phần rốn này có màu nâu vàng, bên trong hạt chứa nhân màu vàng trắng và nhiều dầu.

PHÂN BỐ:

Loài thực vật này xuất hiện nhiều ở Trung Quốc nhất là tỉnh Giang Tô Hà Bắc. Hiện nay chưa tìm thấy loại cây này ở nước ta, vẫn phải nhập từ nước ngoài.

BỘ PHẬN DÙNG:

Hạt được dùng nhiều để điều chế thuốc.

THU HÁI:

Tháng 7 là thời điểm thu hoạch tốt nhất.

BÀO CHẾ:

Sau khi thu hái về, rửa sạch các tạp chất, rồi đem đi phơi khô. Rây qua để bỏ vỏ, mày nhỏ và các tạp chất.

TÍNH VỊ:

Theo đông y, hoạt thái có vị ngọt, tính hàn.

QUY KINH:

Dược liệu thường đi vào kinh Đại trường cùng Tiểu trường.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng trị vú sưng đau bế sữa, sữa không thông, sữa ít. Trị bệnh lâu ngày tân dịch bất túc, đại tiện khô sáp. Chữa điếc tai, tiểu khó, tiểu buốt, trị sỏi đường. Chữa tiểu mụn nhọt sưng không có miệng. Trị đầy căng ngực bụng, đại tiểu tiện không thông.

Hoạt thái chữa tiểu mụn nhọt sưng không có miệng.

MỘT SỐ BÀI THUỐC:

Chữa sỏi đường tiểu:

Cần có hoạt thái, hải kim sa, kim tiền thảo, mỗi vị 15g. Cùng 30g hoạt thạch, 30g xa tiền tử, 12g cù mạch, 12g biển súc và 1,15g đại hoàng. Đem tất cả đi sắc uống hết trong ngày.

Hoặc có thể chuẩn bị hoạt thái 9g, hoạt thạch 9g, ngưu tất 6g, địa long 3g. Mang đi sắc bỏ bã, gia trầm hương 5 phân cùng mang tiêu 6g. Sau đó tán bột uống với nước thuốc.

Khi đi tiểu khó, tiểu buốt:

Sử dụng hoạt thái 30g, mộc thông 15g sắc uống khi còn ấm.

Đối với bệnh lâu ngày tân dịch bất túc:

Đem sắc hoạt thái 12g, hỏa ma nhân 12g, úc lý nhân 12g uống hàng ngày.

Điều trị vú sưng đau bế sữa, không thông, sữa ít:

Lấy hoạt thái 12g, vương bất lưu hành 12g, lậu lô 15g, hoàng kỳ 15g cùng móng chân heo 2 cái, sắc uống nước rồi ăn chân heo.

Chú ý khi dùng:

Cần phân biệt với cây hoa Vông Vang (Hibiscus abelmoschus L). Người ta thường dùng hạt để thay thế cho Đông quỳ tử.