Thổ hậu phác

THỔ HẬU PHÁC – ĐIỀU TRỊ VIÊM MŨI VÀ VIÊM PHẾ QUẢN

Thổ hậu phác hay còn được biết đến với cái tên sơn ngọc lan, dã ngọc lan, dã hậu phác, pha la hoa. Theo đông y, thổ hậu phác có tác dụng ôn trung lý khí, kiện kỳ lợi thấp, trị tiêu hóa không tốt, mạn tinh đau dạ dày. Cây có tên khoa học là Magnolia delavagyi Franch, thuộc họ mộc lan Magnodiacae.

Thổ hậu phác điều trị viêm mũi, viêm xoang, viêm phế quản.

MÔ TẢ:

Sơn ngọc lan thuộc loại cây to, có chiều cao trung bình từ 8 – 12cm. Vỏ bên ngoài có màu nâu xám và hơi thô. Toàn cành nhỏ đều được bao phủ một lớp lông mềm, mịn.

Lá đơn thường mọc xen nhau, có cọng lá dài khoảng 5 – 10cm. Thác diệp mọc thiệp trên cọng lá, dài đến đỉnh cọng lá. Phiến lá dày, dai, lá hình bầu dục thon tròn dài. Chiều dài khoảng 14 – 30cm và chiều rộng từ 8 – 18cm.

Có đỉnh lá tròn cùn hay ngắn nhọn và ở một số chỗ lõm nhẹ. Có dáy lá hình chiêm tròn, toàn bộ bờ và mặt trên bóng. Phía mặt dưới có phủ phấn trắng và một lớp lông thưa mềm bao phủ.

Hoa:

Hoa màu trắng sữa mọc đơn ở đỉnh cành. Toàn hoa tỏa ra một mùi rất thơm và có đường kính 20cm. Thông thường mỗi bông có 9 cánh hoặc hơn. Bề mặt cánh dày, có 3 cánh cuộn ngược, hình bầu dục thon dài. Chiều dài từ 6 – 8cm và rộng khoảng 2 – 3cm.

Cánh bên trong hẹp, có dạng noãn đào hoặc dạng thìa đảo. Còn phần ngoài cuộn hơi to. Mỗi cây đều chứa nhiều nhụy đực và nhiều tâm bì.

Quả thường tụ tập mọc cùng nhau, có dạng noãn hình trụ tròn. Chiều dài trung bình từ 10 – 15cm và có cốt đột cứng. Ở phía đỉnh có dạng mõm và khục ngược. Bên trong quả có chứa hạt bóng hình noãn đảo, màu tím.

Cây ra hoa vào tháng 5 – 7 và mọc quả từ khoảng đầu tháng 7 -8. (không copy dưới mọi hình thức).

PHÂN BỐ:

Cây chủ yếu là sống ở các vùng hoang dại, vùng đồi núi hay rừng hỗn hợp, bìa rừng. Phân bố chủ yếu ở Trung Quốc tại các tỉnh Quý Châu, Tứ Xuyên, Vân Nam. Hiện nay, ở nước ta loại thực vật này chưa được biết đến nhiều và vẫn phải nhập từ nước ngoài.

BỘ PHẬN DÙNG:

Dùng vỏ cây, hoa để làm dược liệu điều chế thuốc.

THU HÁI:

Mùa thu hoạch của vỏ, hoa là vào dầu mùa hạ cho đến cuối mùa thu.

CHẾ BIẾN:

Khi đã lấy được dược liệu thì đem về phơi khô dùng dần.

BẢO QUẢN:

Dược liệu dễ ẩm mốc cần bảo quản nơi khô ráo và tránh mối mọt.

TÍNH VỊ:

Theo y dược cổ truyền, thì vỏ cây và hoa thổ hậu phác đều có vị đắng, cay, tính ôn.

CÔNG DỤNG:

Có tác dụng ôn trung lý khí, kiện kỳ lợi thấp, tuyên phế chỉ khái. Trị tiêu hóa không tốt, mạn tinh đau dạ dày. Chữa nôn, bụng chướng, bụng đau, đi ngoài lỏng. Điều trị viêm mũi, viêm xoang, viêm phế quản.