PHỤ TỬ – HỒI DƯƠNG, BỔ THẬN

Phụ tử có tính chất rất táo, hồi dương, bổ thận mệnh môn hỏa, thoái phong hàn thấp; thường được dùng điều trị vong dương, dương hư, thủy thủng, phong thấp đau nhức khớp xương.

Phụ tử trị quan cách, mạch trầm, tay chân lạnh

Phụ tử còn có tên gọi khác là: Hắc phụ, Cách tử. Tên khoa học: Aconitum fortunei Hemsl- Họ Hoàng Liên (Ranunculaceae).

Mô tả:

Cây cỏ cao khoảng 0,6-1m, thân mọc thẳng đứng, có lông ngắn; lá chia 3 thùy, có đường kính 5-7mm và hình trứng ngược có răng cưa ở nửa trên. Hoa lớn màu xanh tím, mọc thành chùm dài khoảng 6-15cm. Bao hoa gồm 5 bộ phận trong đó có 1 cái hình mũ, 2-5 tuyến mật. Quả có 5 đại mỏng như giấy dài khoảng 23mm, hạt có vảy ở trên mặt.

Phân bố:

Mọc hoang ở Hoàng Liên Sơn, Hà Tuyên và vùng Tây Bắc.

Tính vị:

Phụ tử có vị cay, đắng có độc, đại nhiệt thuần dương, tính phù mà không trầm.

Bộ phận dùng:

Rễ củ. Củ cái gọi là ô đầu, củ con đã chế gọi là Phụ tử.

Tác dụng:

Ôn Thận, hồi dương, hành thủy, chỉ thống.

Chủ Trị:

Trị các chứng vong dương, dương hư, hàn tý, âm thư.

Trị vong dương, dương hư, thủy thủng, phong thấp đau nhức khớp xương.

Phụ tử còn trị lậu phong, ra mồ hôi không ngừng

Một số bài thuốc:

Trị nôn, tiêu chảy, ra mồ hôi, tay chân co rút, tay chân lạnh:

Chích thảo 80g, Can khương 60g, Phụ tử 1 củ dùng sống, bỏ vỏ, cắt làm 8 miếng. Rồi sắc với 3 thăng nước, còn 1 thăng 2 hợp, bỏ bã, chia ra uống ấm.

Trị âm độc thương hàn, mặt xanh, tay chân lạnh, bụng đau, cơ thể lạnh, các chứng lãnh khí:

Phụ tử 3 trái đã bào chế, bỏ vỏ, cuống tán bột. Mỗi lần uống 9g với nửa chén nước cốt gừng, nửa chén rượu lạnh.

Trị lậu phong, ra mồ hôi không ngừng:

Phụ tử 45g đã bào chế, bỏ vỏ, cuống, Thục tiêu 15g bỏ mắt, sao cho ra hơi nước, Hạnh nhân 15g bỏ vỏ, đầu nhọn, sao cho ra hơi nước, Bạch truật 60g băm nát như hột đậu, sắc với 5 thăng nước còn 2 thăng, bỏ bã, chia làm 4 lần uống lúc ấm.

Trị chân tay lạnh, run, bụng đau, thổ tả, không khát, thân nhiệt và tụt huyết áp:

Phụ tử 12g, Nhục quế 4g, Can khương 6g, Đảng sâm, Bạch truật, Phục linh, Trần bì đều 12g, Cam thảo 4g, Ngũ vị tử 6g, Bán hạ, Sinh khương tất cả 12g. Sắc thêm Xạ hương 0,1g rồi uống.

Trị quan cách, mạch trầm, tay chân lạnh:

Phụ tử, Nhân sâm đều 4g, Xạ hương 1 ít. Tán nhuyễn, trộn hồ làm viên, to bằng hạt Ngô đồng, lấy Xạ hương bọc ngoài. Mỗi lần uống 7 viên với nước sắc đăng tâm.

Trị ngực đau, giữa ngực có hàn khí uất kết không tan, ngực có hòn khối:

Phụ tử 30g, Nga truật nướng 30g, Hồ tiêu 15g, Chỉ thực 15g đem tất cả tán bột. Mỗi lần uống 9g với rượu nóng.

Trị răng đau do âm hư:

Phụ tử nghiền nát, trộn với nước miếng, đắp vào giữa lòng bàn chân, rất công hiệu.

Trị thận viêm mạn, dương khí không đủ, lưng mỏi, chân lạnh, phù thủng:

Thục phụ tử 12g, Nhục quế 4g, Thục địa, Sơn dược đều 16g, Sơn thù, Phục linh, Đơn bì, Trạch tả tất cả 12g. Tán bột, trộn mật làm viên. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g.