Ngưu vỹ thư cân

NGƯU VỸ THƯ CÂN – ĐIỀU TRỊ PHONG THẤP TÝ THỐNG, CHOÁNG ĐẦU VÀ MƠ NHIỀU

Ngưu vỹ thư cân có tên gọi khác là đại diệp thư cân, lão long tu, phân cân thảo, ngưu vỹ quyển, mã vỹ thư cân. Theo đông y, ngưu vỹ thư cân có tác dụng thư cân hoạt huyết, thông lạc chỉ thống. Cây có tên khoa học là Smilax nipponica Miq, thuộc họ bách hợp Liliaceae. Bên cạnh đó cây còn có tên tiếng Trung là 马尾伸筋.

Ngưu vỹ thư cân chữa bong gân trật khớp, các bệnh sưng đau về khớp.

Mô tả:

Ngưu vỹ thư cân thuộc loại thân thẳng hoặc cỏ bám. Có rễ to gần bằng thân, rễ râu mọc ra từ rễ chính. Thân dài khoảng 0,2 – 1m, bên trong lõi rỗng, có lõi tủy. Khi thân khô lại thì sẽ tạo ra thành khe máng lõm ở giữa.

Lá mọc đan xen, cọng dài từ 1,5 – 4,5cm và có râu cuộn. Râu sợi nhỏ, dài bằng nửa cọng lá. Lá dày, có dạng noãn tròn dài, phiến có chiều dài 4 – 20cm và rộng 2 – 14cm. Đỉnh lá nhọn, có đáy lá hình tròn hoặc hình tim. Mặt dưới của lá có màu xanh trắng, chứa bụi phấn che phủ.

Cụm hoa hình ô, chứa nhiều hoa dẹp, dài từ 3 – 8cm. Hoa sau biến to, khi có quả dài 15cm. Cánh nụ cực nhỏ, sớm rụng, hoa màu vàng lục hay trắng lục.

Hoa ngưu vỹ thư cân:

Hoa đực gồm 6 cánh, vòng cánh tương xứng. Có cánh dài 4mm, nhụy đực gồm 6 cái. Đáy bao phấn hình bầu dục tròn hẹp, dài tầm 1mm. Hoa cái và hoa đực to nhỏ tương xứng. Có 6 thù thoái hoa nhụy đực, bầu nhụy có 3 thất. Trụ hoa khá ngắn có trụ đầu chứa 3 khe.

Quả mọng gần giống hình cầu, đường kính quả từ 6 – 7mm. Khi chín quả sẽ chuyển ra màu đen, bề ngoài có phủ phấn trắng. ( không copy dưới mọi hình thức).

Phân bố:

Cây sinh trưởng ở độ cao 200 – 1400m so với mặt nước biển. Thường xuất hiện ở các vùng đồi núi, bãi cỏ ven đường. Chưa thấy nhiều ở nước ta, chủ yếu mọc ở Trung Quốc. Tại các tỉnh Liêu Ninh, Sơn Đông, Hà Nam, An Huy, Triết Giang, Giang Tây, Phúc Kiến.

Bộ phận dùng:

Dùng rễ cây.

Thu hái:

Cây có mùa hoa từ giữa tháng 4 đến cuối tháng 5, còn kết quả vào tháng 8 – 9.

Bào chế:

Đem rễ đi rửa sạch, sau đó mang đi phơi khô.

Tính vị:

Theo đông y, rễ ngưu vỹ thư cân có vị đắng và tính bình.

Bảo quản:

Tránh ẩm mốc cùng mối mọt, để nơi khô thoáng.

Công dụng:

Có tác dụng trị đau lưng, đau khớp, chữa bế kinh. Điều trị phong thấp tý thống, đau đầu, choáng đầu và mơ nhiều. Chữa bong gân trật khớp, các bệnh sưng đau về khớp.